بررسی تنوع ژنتیکی اکوتیپ‎های زیره‎سبز (cuminum cyminum) خراسان با استفاده از نشانگرهای رپید و آی‌اس‌اس‌آر

هدف: تعیین میزان تنوع ژنتیکی در مواد گیاهی، گام اولیه برای شناسایی، حفظ و نگه‎داری ذخایر توارثی و همچنین پایه و اساس تحقیقات ژنتیکی و برنامه‎های اصلاحی است. هدف از این پژوهش بررسی تنوع ژنتیکی و دسته‏بندی اکوتیپ‏های زیره‏سبز جمع‏آوری شده از استان‏های خراسان شمالی، رضوی و جنوبی بر اساس نشانگرهای rapd و issr بود. مواد و روش ها: در ‎‎این تحقیق 20 اکوتیپ مختلف زیره‏سبز به منظور استخراج dna در دانشکده کشاورزی بیرجند کشت گردید. کمیت و کیفیت dna استخراج شده با استفاده از دو روش نانودراپ و الکتروفورز ژل آگارز‎‎ یک درصد مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی تنوع ژنتیکی از نه آغازگر rapd و 30 آغازگر issr استفاده شد. نتایج: نتایج حاصل از تجزیه واریانس مولکولی نشان داد که بین و درون جمعیت‌ها تنوع وجود دارد. بر اساس نشانگر rapd، 10 درصد از تغییرات مربوط به بین جمعیت‎ها و 90 درصد مربوط به درون جمعیت‎ها و بر اساس نشانگر issr، نه درصد از تغییرات مربوط به بین جمعیت‎ها و 91 درصد مربوط به درون جمعیت‎ها بود. درصد چندشکلی بدست آمده از نشانگر rapd و issr به ترتیب 62 و 70 درصد؛ میانگین محتوای چندشکلی 0.26 و 0.3؛ میانگین شاخص اطلاعاتی شانون 1.37 و 1.9 و میانگین شاخص اطلاعاتی نی 2.1 و 2.76 بدست آمد. نتایج حاصل از تجزیه به مختصات اصلی نشان داد که در نشانگر rapd دو مولفه اول 40.6 درصد و در نشانگر issr چهار مولفه اول 49.6 درصد از تغییرات را توجیه کردند. تجزیه خوشه‌ای بر اساس ماتریس تشابه اکوتیپ‎های مورد مطالعه را به ترتیب در 6 و 7 خوشه گروه‌بندی نمود.نتیجه گیری: با توجه به اطلاعات حاصله از جمله، درصد چند شکلی، دامنه زیاد بین ضرایب تشابه (جاکارد) حاصل شده و گروه‏بندی اکوتیپ‎ها در خوشه های مجزا، بین اکوتیپ‎های زیره مورد مطالعه تنوع ژنتیکی وجود دارد. از سوی دیگر بین تنوع ژنتیکی موجود در اکوتیپ‎های جمع آوری شده و موقعیت جغرافیایی، در بیشتر موارد ارتباط وجود داشت.