هیومه و سومه در اندیشه هندوان و ایرانیان باستان

آیین مربوط به هیومه و سومه به ترتیب، یکی از آیین‌های محوری در ایران و هند روزگار باستان بوده است. این آیین به افشردن هیومه/سومه اختصاص داشته است. آن گونه که از اوستا و ریگ ودا پیداست صورت اولیه هیومه/سومه گیاهی بود که به سبب خواص آن مورد توجه بوده است. خاصیت این گیاه موجب شد تا به‌تدریج آیینی خاص برای آن به‌وجود آید. آیین تهیه شراب هیومه/سومه با آداب و رسوم خاصی همراه بود. به قدری این آیین حرمت داشت که شراب هیومه/سومه تنها باید به‌دست روحانیون هر دو دین فراهم می‌شد. کم‌کم قداست این گیاه راه را برای ظهور ایزد هیومه/سومه باز کرد و به همین جهت قطعاتی از سرودهای ریگ ودا و اوستا درخطاب به این دو ایزد سروده شده است. بر طبق این قطعات، بزرگ‌ترین خویشکاری ایزد هیومه/سومه شفابخشی و بخشیدن جاودانگی است. این امر بیانگرآن است که احتمالاً خاصیت درمانی این گیاه به عنوان خویشکاری این ایزد ذکر شده است.