مراقبه (دَهیانَه) در مهایانه بودایی بر اساس شورَنگَمَه سوترَه

در اکثر سنت‌های عرفانی، بخش مهمی از سیر و سلوک، مراقبه است که در سنت بودایی، دَهیانَه نام دارد. دَهیانَه نوعی تمرین تمرکز ذهن همراه با آگاهی است. در این حالت ذهن، استوار شده و توانایی تمرکز بسیار افزایش می‌یابد. در آیین بودایی، دَهیانَه که زمینه‌ساز سَمادهی است، اصلی‌ترین روش برای پاکسازی ذهن و آماده‌سازی آن جهت نیل به نیروانه است و همۀ مذاهب بودایی آن را محور اعمال دینی خود می‌دانند. محور دین بودایی را نه مطالعات متنی یا فلسفی بلکه تجربه مستقیم &حقیقت غایی& تشکیل می‌دهد و این تجربه حاصل نمی‌شود مگر با دَهیانَه. در این راستا، شورَنگَمَه سوترَه از مهمترین سوتره‌هایی است که با شرح روشهای مختلف مراقبه، شامل تعالیمی برای همه مکاتب بودایی است. پرسش اصلی این نوشتار چیستی و نیز تبیین اهمیت، مبانی، اهداف و چگونگی روشها و مراتب دَهیانَه در شاخه مهایانه از دین بودایی بر اساس شورَنگَمَه سوتره است. در این راستا، با روش تحلیلی و بر اساس مطالب ارائه شده در شورَنگَمَه سوتره، همچنین مراجعه به نظرات استادان مراقبه در مکتب مهایانه و پژوهشگران مختلف این عرصه، در پی پاسخ به پرسش مذکور برآمده ایم.

Meditation (Dhyana) in Mahayana Buddhism based on Śūrańgama Sūtra

In most mystical traditons, an important part of spiritual journey is meditation, known as Dhyana in Buddhism. Dhyana is a practice for concentrating mind so the observer detaches from distractions. In Buddhism, Dhyana is the ground of Samadhi and it is the most basic method for purifying the mind and preparing it for attaining illumination and nirvana. All Buddhist sects are convinced that this is the foundation of their rituals. It is believed that the corner stone of Buddhism is direct experience of the Ultimate Reality, rather than textual or philosophical studies; and this experience is not achieved except with Dhyana. In this way Śūrańgama sūtra is one of the most important sūtras which describes different methods and teachings of meditation, for all various Buddhist schools. The main purpose of this article is to explain the quiddity, importance, basics, aims and methods of Dhyana in the Mahayana Buddhism based on Śūrańgama sūtra. We try to answer these questions with the analytical method based on the materials presented in the text, as well as reviewing various findings of other researchers of the Mahayana school.