جایگاه زن در تعالیم مکاتب گنوسی مسیحی: مباحث نظری و عملی

مکاتب گنوسی در مقام یکی از جریان های مهم اعتقادی و عرفانی تاثیرگذار، دارای نگرش های متفاوتی بوده اند که به جهت تاثیر بر جریان های گوناگون دینی و عرفانی، از جمله مسیحیت، مورد توجه محققان قرار گرفته اند. در این پژوهش تلاش شده است که جایگاه زنان در مکاتب گنوسی مسیحی با نظر به رابطۀ دو سویۀ دین و جامعه بررسی شود. در دو سدۀ نخست میلادی، با اتکاء بر تعالیم دو تن از آموزگاران گنوسی، شمعون مغ و والنتینوس، تلقی خاصی از نقش زن در الهیات و جنسیت خدا، در مسیحیت مورد توجه قرار گرفت. بدین سان، جهان بینی و خداشناسی ثنوی گنوسی برای تبیین جایگاه عنصر مونث در الوهیت کاربرد یافت. هم‌چنین، بر نقش حکمت (غالباً با نام سوفیا شخصیت‌یافته) در روند آفرینش تاکید خاص صورت گرفت. به نحوی متقابل، این الهیات که ناظر بر شخصیت مونث الهی است، بر فعالیت زنان در جامعۀ دینی تاثیر نهاد که خود بیانگر رابطۀ دو سویۀ دین و جامعه می تواند باشد. به گونه ای که تعامل اجتماعی زنان و حضور فعالانۀ آنان در عرصه های دینی و کلیسا گسترش می‌ یابد و این خود بر فهم از کتاب مقدس اثر می گذارد.

The Place of Women in the Gnostic Christian Schools

Gnosticism as an important and effective school have been studied frequently. It is mainly due to its influences on several mystical and religious traditions. In this article we study the role of women in Gnostic traditions by considering the mutual relation between religion and society. In the first two centuries A.D., based on the teachings of two Gnostic teachers, i.e. Simon Magus and Valentinus, a particular attitude was taken towards the role of women by the Christian theologists. Thus, the Gnostic worldview and theology spread to explain the position of the female element in the divinity. Moreover, the role of wisdom (often characterized by the name of Sophia), in the process of creation, was emphasized. In a reciprocal way, this theology, based on the female divine personality, affected the activities of women in religious society and the understanding of the scriptures.