بررسی دیدگاه تسدال در مقایسۀ تطبیقی مفهوم قرآنی میزان با دین مصر باستان

از دیدگاه ویلیام تسدال، مفهوم قرآنیِ «میزان»، برگرفته از کتابی جعلی به نام «عهد ابراهیم» است که حدود چهارصد سال پیش از هجرت، در مصر نوشته شده و احتمالاً پیامبر(ص) شرح آن را از ماریه همسر قبطی اش شنیده است. وی خاستگاه این مفهوم را پیش تر از آن، از منبعی بسیار قدیمی به نام «کتاب مردگان» دانسته که ریشه در آیینِ اساطیری مصر باستان دارد. پژوهش پیش رو که به شیوۀ توصیفی تحلیلی سامان یافته، در پی آن است تا پس از تحلیل دقیقِ واژۀ میزان در آیات قرآن، به نقد و ارزیابی دیدگاه تسدال در این باره بپردازد. بررسی ها نشان می دهد: متن شفاهی و نوشتاری دو کتاب مورد ادعای وی هرگز در زمان پیامبر(ص) مطرح نبوده و تفسیر واژۀ میزان در قرآن، به هیچ عنوان با آیین مصر باستان هم‌خوانی ندارد. هم‌چنین از آنجایی که سُوَر مورد استناد تسدال که این واژه در آن ها به کار رفته است مکی هستند، نظریۀ آموزش شفاهی چنین مفهومی از سوی ماریه قبطیه، احتمال نسنجیده و شاذی است که از عدم تسلط کافی وی بر تاریخ اسلام و مکی و مدنی بودن سُوَر قرآن حکایت دارد.

A Survey of Tisdall’s View on the Relation between the Concept of Mīzān in Quran and the Religion of Ancient Egypt

William St. Clair Tisdall, a British linguist and historian, believes that the concept of mīzān, &otherworldly measure&, in Quran was adopted from an apocryphal book, Testament of Abraham, written in Egypt about four hundred years before the migration of the Prophet and the Prophet probably heard it from his Coptic wife, Mary. According to Tisdall the origin of this concept can be trace back to ancient Egyptian mythology and the book of the dead. By employing the descriptiveanalytical method, this article tries to challenge the viewpoint of Tisdall. Studies show that both written and oral versions of these two books were not available at the time of the Prophet. Moreover, the Surahs in which mīzān is used are all Maki, therefore the idea of oral transmission of the concept through Coptic Marie is completely improbable and it shows the lack of Tisdall’s proficiency in the history of Islam.