زردشت و آموزه‌های او در نوشته‌های مکتب آذرکیوان

آذرکیوان و پیروانش در قرن دهم هجری، بنیان‌گذار فرقه‌ای بودند که آن‌ها را «ایزدیان و یزدانیان و آبادیان و سپاسیان و هوشیان و انوشگان و آذرهوشنگیان و آذریان» نیز نامیده‌اند. به دلیل توجه آذرکیوانیان به حکمت اشراق و سنت ایران باستان، آذرکیوان را عارفی زرتشتی و احیاء‌کنندۀ سنت کهن ایرانی و زبان‌های ایران باستان دانسته‌اند. هم‌چنین اکثر محققان بر این باورند که آذرکیوان یکی از موبدان زرتشتی فارس بود که به هند سفر کرده و در آن‌جا آثاری را پدید آورده است. در این مقاله به بررسی مطالبی که دربارۀ زردشت و عقاید زردشتیان در متون بازمانده از آذرکیوانیان آمده است، پرداخته می‌شود. آن‌چه که آذرکیوانیان دربارۀ زردشت و زردشتیان در کتب خود نقل کرده‌اند، از منابع اسلامی و برخی کتب فارسی زردشتی است و هیچ مطلبی را مستقیماً از متون اوستایی یا فارسی میانه نیاورده‌اند. از نوشته‌های ایشان هم چنین پیداست، با این‌که آذرکیوانیان تردیدی در نبوت زردشت نداشتند، اما خود را پیرو زردشت و آموزه‌های او نمی‌دانستند و خود را از زردشتیان رسمی جدا می‌کردند.

Zarathushtra and His Doctrine in the Azar Keivan’s Texts

Āzarkayvān and his disciplines were founder of a sect in the 10th century which was famed as “Izadiyān, Yazdāniyān, Ābādiyān, sepāsiyān, Hušiyān, Anušagān, Āzarhušangiyān and Āzariyān”. Due to the attention of Āzarkayvān to the Philosophy of Illumination (Hekmat alEshraq) and the tradition of Ancient Iran, he is identified as a Zoroastrian mystic who tried to renew the old tradition and languages of ancient Iran. Moreover most of the researchers believe him as a Zoroastrian Mobads of Fars, who travelled to India and wrote some books there. In this article, it is studied the issue of Zoroaster and Zoroastrian beliefs in the Āzarkayvāni’s writings. What the Āzarkayvānis have written about Zoroastrian beliefs, are quoted from the Islamic and Zoroastrian Persian books and there is not any quotation from Avestan or Middle Persian writings. Besides, the Āzarkayvānis didn’t incorporate themselves into the formal Zoroastrians, though they recognize Zoroaster as a Prophet of God.