بیواکولوژی سوسک‌های قهوه‌ای گندم miltotrogus caucasicus و tanyproctus ganglbaueri در غرب ایران

در سال‌های اخیر بخش‌های وسیعی از مزارع گندم دیم شاهد خسارت ناشی از جمعیت در حال افزایش سوسک‌های قهو‌ه‌ای گندم شده است. به منظور مطالعه تغییرات جمعیتی و عوامل محدود کننده طبیعی فعالیت سوسک‌های قهوه‌ای گندم، لاروها، شفیره‌ها و حشرات کامل این آفت از مزارع گندم دیم استان‌های کرمانشاه و کردستان جمع‌آوری گردید. جمع‌آوری و شمارش لاروها و شفیره‌ها با انداختن کادرهای چوبی در سطح مزرعه و کندن خاک آن محدوده انجام گرفت. برای شکار حشرات کامل آفت در مزارع اقدام به تور زدن گردید. نتایج بررسی‌های سه ساله نشان داد که سوسک‌های قهوه‌ای گندم در غرب ایران عمدتاً شامل گونه‌های brenske, 1897) tanyproctus ganglbaueri) و  gyllenhal,1817) miltotrogus (amphimallon) caucasicus) و متعلق به خانواده scarabaeidae بودند. گونه غالب بسته به منطقه و سال زراعی متفاوت بود و گونه‌ها به ‌نوعی جایگزین یکدیگر شدند. خسارت قابل توجه گونه t. ganglbaueri به عنوان آفت قبل از این در دنیا گزارش نشده است. بیشترین میانگین تراکم لاروهای m. caucasicus در استان کرمانشاه 6/5 عدد در هر کادر 25/0 مترمربع در دهه اول دی ماه دیده شد. بیشترین تراکم لاروهای t. ganglbaueri در کردستان 16 عدد لارو در هر کادر در فروردین ماه ثبت شد. لاروهای t. ganglbaueri ازاواخر بهمن ماه شروع به تغذیه کرده و شدت تغذیه لاروها در اسفند و فروردین ماه بود. متوسط طول عمر حشره کامل t. ganglbaueri حدود 43 روز بود. زیست‌شناسی تا حدودی متفاوت این دو گونه آفت در انتخاب بهترین زمان کنترل آنها اهمیت دارد. گونه‌هایی از قارچ‌ها شامل beauveria bassiana و hirsutella sp. و باکتری‌های‌ بیمارگر حشرات مانند bacillus sp.از سوسک‌های قهوه‌ای گندم جداسازی ‌شد. نیاز به مطالعات بیشتر برای شناسایی و بازنگری گونه های سوسک‌های قهوه‌ای گندم در اقلیم های مختلف ایران وجود دارد.

Bioecology of wheat chafers Miltotrogus caucasicus and Tanyproctus ganglbaueri in the western Iran

Background and Objectives Large areas of nonirrigated wheat fields have recently gone through the damage caused by growing population of wheat chafers. To study wheat chafers’ population changes and their natural enemies, the larvae, pupae and adults were collected from Kermanshah and Kurdistan provinces. Materials and Methods Sampling and counting of larvae and pupae were done by placing wooden quadrats over the wheat fields and digging soils of the sampled areas. The insect net was employed to capture the adults. The sampling was carried out for three years (20102013). Results The two cockchafer species Tanyproctus ganglbaueri and Miltotrogus (Amphimallon) caucasicus (Scarabaeidae) were the most damaging chafers to wheat in western parts of Iran. The dominant species depended on the region and timespan indicating species turnover. The described species of T. ganglbaueri hasn’t been reported yet as a pest worldwide. The highest density of M. caucasicus larvae in Kermanshah province was 5.6 larvae per 0.25 m2 quadrat in midApril; while in case of T. ganglbaueri 16 larvae per 0.25 m2 quadrat was recorded in March in Kurdistan province. Larvae of T. ganglbaueri started feeding in early February and the peak feeding times occured in March and April. The average adult lifespan of T. ganglbaueri was roughly 43 days. Fungal and bacterial pathogens including Beauveria bassiana, Hirsutella sp. and Bacillus sp. were isolated from the wheat chafers. Discussion The relatively different biology of these two pest species has an implication in their timing control actions. More studies on identification and revision of wheat scarabs in different climates of Iran is needed.