بررسی برخی خصوصیات مورفولوژیکی زنبور عسل نژاد ایرانیapis mellifera meda (hymenoptera; apidae) در نیمه شمالی ایران

زنبورعسل اروپاییl. apis mellifera تنها گونه‌ای است که در تمامی نقاط جهان به جز مناطق قطبی یافت می‌شود. کشور ایران به دلایل متعددی از جمله شرایط اکولوژیکی و توپوگرافی، قدمت طولانی زنبور داری، داشتن اقلیمی چهار فصل و وسعت، دارای نژاد مستقل زنبور عسل نژاد ایرانی apis mellifera meda می‌باشد. تحقیق حاضر طی سالهای 1391-1392 با جمع‌آوری 900 زنبور کارگر جوان از 30 کلنی مربوط به 23 شهرستان از استان‌های خراسان شمالی، گلستان، تهران، زنجان و آذربایجان‌غربی صورت گرفت که در آن 16 خصوصیت ظاهری هر زنبور با استفاد از روش بین المللی ruttner (1988) انجام گرفت. در بررسی‌های آماری تک متغیره با انجام آزمون دانکن، تک تک خصوصیات به صورت مستقل از یکدیگر ارزیابی شدند که نتایج نشان داد طول خرطوم و طول پای عقبی زنبورها از موثرترین خصوصیت متمایز کننده بین گروه ها می باشد. نتایج تجزیه واریانس تک متغیره نشان داد که زنبورهای منطقه زنجان با طول بندهای سوم و چهارم پشتی شکمی و طول و عرض بال بیشتر، زنبورهای درشت تری نسبت به بقیه زنبورها بودند و زنبورهای استان خراسان شمالی با اندازه طول بند سوم و چهارم پشتی شکمی و طول و عرض بال کمتر، زنبورهای کوچکتری نسبت به بقیه زنبورها بودند(p<0/05). با انجام روش های آماری چند متغیره، تجزیه تابع تشخیص کلیه خصوصیات به صورت گروهی مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج آنالیزهای آماری تک متغیره و چندمتغیره روی زنبورهای مناطق مورد مطالعه نشان داد که بیشترین میزان یکدستی در زنبورهای منطقه خراسان شمالی با 64 درصد و کمترین آن مربوط به زنبورهای مناطق آذربایجان غربی با 36 درصد بود. هم چنین همبستگی معنی دار و منفی بین خصوصیات ظاهری طول بندهای سوم و چهارم پشتی شکمی و تعداد قلاب های بال سمت چپ و راست وجود داشت.