تاثیر تنش خشکی بر نیاز آبی و ضریب گیاهی نهال‌های‌ کاج تهران (.pinus eldarica medw) در سنین مختلف

یکی از محدودیت‌های اساسی در مناطق خشک، تخصیص منابع آبی برای توسعه بوستان‌های جنگلی و غیرجنگلی، جنگلکاری‌ها و کمربند‌های سبز است. هدف از این مطالعه، بررسی تاثیر تنش خشکی بر نیاز آبی گونه کاج تهران در سنین مختلف رویشی بوده است. این مطالعه به صورت طرح فاکتوریل با فاکتورهای سن و تنش خشکی در پایه کاملاً تصادفی و در 10 تکرار انجام شد. سن گونه گیاهی در سه سطح گونه‌های یک، سه و پنج ساله و فاکتور تنش خشکی در سه سطح تنش ملایم (حد رطوبتی 0.3)، متوسط (حد رطوبتی 0.5) و زیاد (حد رطوبتی 0.7) ‌بود که در مجموع 9 تیمار و با در نظر گرفتن تعداد 10 تکرار جمعاً 90 میکرولایسیمتر حاصل گردید. نتایج نشان داد بیشترین مقدار تبخیر تعرق مرجع از اردیبهشت تا مهر اتفاق افتاد که معمولاً در ماه تیر به بیشترین میزان می‌رسد. نمودار تبخیر-تعرق برای گونه کاج تهران در سنین یک، سه و پنج سالگی در سال 1400 و در تنش‌های خشکی  0.3، 0.5 و 0.7 در ماه‌های اردیبهشت تا مهر دارای بیشترین مقدار می‌باشد در حالی‌که در ماه‌ آبان دارای کمترین مقدار است. نمودار تبخیر-تعرق در نهال‌های یک، سه و پنج ساله کاج تهران در سال 1401 و در تنش‌های خشکی 0.3، 0.5 و 0.7 در ماه‌های خرداد تا مهر دارای بیشترین مقدار می‌باشد درحالی‌که در ماه‌های فروردین و آبان دارای کمترین مقدار است. مقدار تجمعی رطوبت مصرف شده در سنین یک، سه و پنج در تنش‌های‌ خشکی مورد مطالعه برای سال‌های 1400 و 1401 نشان می‌دهد مقدار مصرف آب در تنش‌ خشکی 0.7 بیشتر از تنش‌های 0.5 و 0.3 است. ضریب گیاهی نهال‌های یک، سه و پنج ساله کاج تهران در سال‌های 1400 و 1401؛ در تنش‌های خشکی 0.3، 0.5 و 0.7 از خرداد تا مهر در سطح احتمال 0.01 دارای بیشترین مقدار می‌باشد درحالی‌که در ماه‌‌های فروردین و آبان دارای کمترین مقدار است. مقایسه میانگین مقدار تبخیر تعرق پتانسیل در نهال‌های کاج تهران مورد بررسی در تنش‌های مختلف نشان‌دهنده معنی‌داربودن میانگین آنها به احتمال 0.01 در گروه‌های مختلف و طی سال‌های 1400 و 1401 نشان‌دهنده معنی‌دار بودن میانگین آنها به احتمال 0.01 است. بر اساس نتایج به‌دست آمده تاثیر تنش خشکی گونه‌ کاج تهران در سنین و مراحل مختلف رویشی طی مدت مورد مطالعه حایز اهمیت بوده و بر نیاز آبی و ضریب گیاهی موثر است. به‌طور میانگین در ماه‌های خرداد و تیر بیشترین میزان آب را نیاز دارد که مقدار آن برای سال‌های 1400 و 1401 به‌ترتیب برابر با 89 و 59.3 میلی‌متر است.

the effect of drought stress on the water requirement and plant factor of tehran pine seedlings (pinus eldarica medw.) at various ages

one of the basic limitations in dry areas is the allocation of water resources for the development of green spaces, including public and non-public green spaces, forest and non-forest parks and gardens, forestry and green belts. the objective of this research project is to investigate the impact of drought stress on the water requirements of tehran pine species at different stages of growth. the research employed a factorial design, with factors including age and drought stress, using a completely random basic design in 10 replications. the considered factors were tehran pine as the plant species, three age levels (one, three, and five-year-old species), and three drought stress levels (mild 0.3, moderate 0.5, and high 0.7). this resulted in a total of 9 treatments, and with 10 repetitions, a total of 90 microlysimeters were utilized. results indicated that the peak of reference transpiration evaporation occurred from may to october, with july typically reaching the highest levels. the evaporation-transpiration diagram for tehran pine species at ages 1, 3, and 5 years, under drought stresses of 0.3, 0.5, and 0.7 in the months of may to october, showed the highest values, while it was lowest in november. in the cumulative amount of moisture used for ages 1, 3, and 5 in the studied drought stresses for the years 2021 and 2022, it was observed that water consumption under drought stress of 0.7 was higher compared to stresses of 0.5 and 0.3. the plant coefficient of 1, 3, and 5-year-old tehran pine seedlings in 2021 and 2022 displayed the highest values under drought stresses of 0.3, 0.5, and 0.7 from june to october, while it was lowest in april and november. comparing the average values of evapotranspiration potential in tehran pine seedlings under different stresses showed significant differences (p=0.01) among groups during the years 2021 and 2022. the results highlighted that tehran pine exhibits the highest water requirement in june and july, with 89 and 59.3 mm for the years 2021 and 2022, respectively.