اثر محرک‌های رشد گیاهی بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزا در شرایط تنش خشکی

هدف از این تحقیق، تعیین اثرات کاربرد ترکیبات محرک رشد بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزا در یک منطقه نیمه‌خشک بر اساس طبقه‌بندی آمبرژه در استان ایلام بود. آزمایش به صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. کرت‌های اصلی شامل دو رژیم آبیاری پس از 80 و 140 میلی‏متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس a و جبران رطوبت خاک تا حد ظرفیت زراعی در بافت خاک لوم رسی سلیتی بود. کر‌ت‌های فرعی شامل: 1) شاهد (کاربرد کودهای شیمیایی مطابق آزمون خاک)؛ 2) ترکیب 1 و محلول‏پاشی l-اسید آمینه (گلایسین، بتایین و پرولین)‏؛ 3) ترکیب 1 و کود آبیاری 5 کیلوگرم در هکتار هیومیک اسید در دو مرحله (پس از آبیاری دوم و ابتدای ساقه‌روی)؛ 4) ترکیب 1 و محلول‏پاشی فولویک اسید؛ 5) ترکیب 1 و محلول‏پاشی عصاره جلبک دریایی؛ و 6) ترکیب 1 و کاربرد توام تیمار‏های 2، 3 و5 بود. محلول‏پاشی در کل تیمارها با غلظت 5 در هزار در مراحل خروج از روزت و شروع گلدهی انجام شد. صفات کمّی اندازه‌گیری‌شده شامل عملکرد دانه، تعداد دانه در خورجین، تعداد خورجین در متر مربع، وزن هزار دانه و غلظت عناصر غذایی بود. تجزیه آماری داده‌ها با نرم‌افزار sas و مقایسه میانگین‌ها با آزمون دانکن انجام گرفت. نتایج نشان داد که هرچند تنش خشکی سبب کاهش معنی‏دار عملکرد و اجزای عملکرد شد اما کاربرد توام محرک‏‌های رشد باعث افزایش معنی‏دار عملکرد دانه نسبت به شاهد گردید. مقدار افزایش عملکرد دانه در شرایط بدون تنش خشکی و با تنش خشکی به ترتیب 16.2 و 21.1 درصد بود که این داده‌‏ها بیانگر اثر بیشتر مواد محرک رشد بر افزایش عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی نسبت به شرایط بدون تنش خشکی بود. در شرایط بدون تنش خشکی، کاربرد اسید آمینه عملکرد دانه را به طور معنی‌داری و به مقدار 14.4 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. در شرایط تنش خشکی، بهترین نتیجه با کاربرد توام محرک‌های رشد بدست آمد. کاربرد محرک‌های رشد سبب بهبود جذب عناصر غذایی در شرایط تنش خشکی گردید. به طوری که در مورد پتاسیم که عنصری شاخص در بهبود شرایط حاکم بر گیاه در شرایط تنش خشکی است با کاربرد فولویک اسید اثر معنی‏داری بر افزایش غلظت پتاسیم نسبت به شاهد داشت و از 2.9 درصد به 3.8 درصد افزایش یافت. همچنین کاربرد توام محرک‌های رشد سبب افزایش غلظت پتاسیم به 3.6 درصد شد. ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﯿﺎنگر اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮان تحمل ﺑﻪ ﺗﻨﺶ خشکی و ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤلکرد گیاه کلزا ﺑﺎ کاربرد توام مواد محرک‏ رشد بود.

the effect of plant growth stimulants on yield and yield components of canola (brassica napus l.) under drought stress

the purpose of this research was to determine the effects of biostimulats application on the yield and yield components of canola (brassica napus l.) in a semi-arid region based on amberje classification in ilam province. the experiment was carried out as split plots arrangement based on randomized complete block design with three replications. the main plots were two irrigation regimes after evaporation of 80 and 140 mm from class-a evaporation pan and soil moisture compensation to the extent of field capacity in silty clay loam soil texture. the sub-plots were as 1- control (application of chemical fertilizers according to soil test), 2- compound 1 and l-amino acid (glycine, betaine and proline) spraying, 3- compound 1 and fertigation of 5 kg per hectare of humic acid in two stages (after the second irrigation and the beginning of shoot elongation) 4-compound 1 and spraying fulvic acid 5-compound 1 and spraying seaweed extract, 6-compound 1 and the co-application of treatments 2, 3 and 5. in all treatments, foliar spraying was done with a concentration of 5 per thousand at the late rosette stage and the beginning of flowering. quantitative traits measured were seed yield, number of seeds per pod, number of pods per square meter, thousand grain weight and concentration of nutrient elements. statistical analysis of data was done with sas software and mean comparison was done with duncan’s test. the results showed that drought stress caused a significant decrease in yield and yield components, but the combined application of growth stimulants caused a significant increase in grain yield compared to the control. the amount of increase of grain yield without drought stress and under drought stress were 16.2% and 21.1%, respectively. these data indicated the greater effect of growth stimulants on increasing grain yield under drought stress than without drought stress. in normal condition, the application of amino acid significantly increased the grain yield by 14.4% compared to the control. in the condition of drought stress, the best results were obtained by combined application of growth stimulants. the application of growth stimulants improved the absorption of nutrient elements under drought stress. so, in the case of potassium, which is an important element in improving plant growth under drought stress, the application of fulvic acid had a significant effect on the increase of potassium concentration compared to the control, and its concentration increased from 2.9% to 3.8%. also, the combined application of growth stimulants increased potassium concentration up to 3.6%. the results of this research showed the increase of drought tolerance and the improvement of canola growth with the combined application of growth stimulants.