بررسی نتایج پنج ساله رویش و زنده‌مانی شش گونه درختی در فضای سبز شهر رباط کریم در شرایط عدم‌قطعیت اقلیمی

با توجه به تغییرات اقلیمی در تمامی نقاط کره زمین، یکی از مهم‌ترین ابزارهای مقابله با تغییرات اقلیمی از دیدگاه مدیریتی در سطح منابع طبیعی، آگاهی از میزان سازگاری گیاهان چوبی در شرایط تغییرات اقلیمی است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثر عوامل اقلیمی بر سازگاری گونه‌های درختی مورد استفاده به‌منظور جنگلکاری در شهر رباط‌کریم با میانگین یک منطقه ی خشک در جنوب غربی استان تهران است. برای انجام این مطالعه، پس از تسطیح و آماده‎‌سازی بستر کاشت، در سال 1395 جنگلکاری با گونه‌های دو ساله توت نرک‌، کاج تهران‌، آسمان‌دار‌، زبان‌گنجشک‌، افرای سیاه و اقاقیا در شهر رباط‌کریم انجام شد. در هنگام کاشت، قطر بن، ارتفاع نهال، شادابی برگ‌ها (مطلوب، متوسط و رنگ‌پریده) و سلامت نهال (سالم، نیمه‌سالم، آفت‌زده) اندازه‌گیری شدند. پس از گذشت 6 سال، در سال 1401 نیز دوباره این ویژگی‌ ها اندازه‌گیری شد. روند عناصر اقلیمی شامل بارش، متوسط دما (c°)، متوسط دمای حداکثر (c°)، متوسط دمای حداقل (c°)، متوسط سرعت باد (m/s)، متوسط تعداد ساعات آفتابی از سال 1330 الی 1400 و متوسط تبخیرتعرق مرجع (میلی‌متر) از 1400-1370 نیز بررسی شد. نتایج تجزیه و تحلیل عناصر اقلیمی نشان داد تغییرات اقلیمی به شکل افزایش میانگین دمای سالانه، افزایش حداکثر و حداقل دما، کاهش میزان مجموع بارش سالانه، کاهش میزان سرعت باد و افزایش میزان تبخیر-تعرق مرجع در حال وقوع هستند. از تعداد 150 اصله نهال در هنگام کاشت، در سال 1401 تعداد افرای سیاه به 80 اصله رسیده و تعداد نهال‌های کاج تهران و اقاقیا بدون تغییر خاصی و به ترتیب برابر با  145 و 142 اصله بود. از نظر میزان رویش قطری بیشترین میزان رویش، مربوط به اقاقیا و کاج تهران (به ترتیب با داشتن 1.09 و 1.05 سانتی‌متر در سال) است و کمترین میزان مربوط به گونه افرای سیاه (با داشتن رویش قطری 0.78 سانتی‌متر در سال) بود. از نظر میزان رویش ارتفاعی، بیشترین میزان مربوط به آسمان دار و توت نرک به ترتیب با 0.45 و 0.42 متر و کمترین میزان مربوط به افرای سیاه با 0.14 متر در سال بوده است. بررسی افزایش سطح تاج پوشش حاکی از آن است که بیشترین رشد در این مورد مربوط به کاج تهران و آسمان دار به ترتیب با افزایش 0.16 و 0.1 مترمربع و کمترین رشد مربوط به افرای سیاه با افزایش 0.018 متر مربع در سال است. نتایج آزمون anova برای مقایسه وضعیت درختان از نظر درجات خشکیدگی گونه‌های مورد مطالعه در سال 1401 نشان‌دهنده معنی‌دار بودن اختلاف میانگین‌ها با احتمال 95% در گروه‌های مورد مطالعه است. براساس نتایج این تحقیق، گونه‌های کاج تهران و اقاقیا بیشترین سازگاری و عامل‌های سلامتی و زنده مانی را نشان دادند.

studying the five-year results of the growth and survival of six tree species in the green space of robat karim in climatic uncertainty

the main challenge to compromising with climate change from a management approach is dealing with the uncertainty of future climate changes. analyzing the effect of climate change on tree species used for afforestation in robat karim as a city in the central arid regions of iran was the purpose of this study. afforestation with two-year seedlings of mulberry (morus alba), tehran pine (pinus eldarica), tree of heaven (ailanthus altissima), ash (fraxinus rotundifolia), blackberry (acer negundo), and, acacia (robinia pseudoacacia) took place after preparing the planting substrate in 2016. the diameter of the trunk, the height of the seedlings, the freshness of the leaves (good, medium, and pale), and the health of the seedlings (healthy, semi-healthy, infested) were measured during the planting. these parameters were measured again in 2022 after five years. furthermore, to analyze the trend of seven climatic factors such as mean temperature (°c), mean maximum temperature (°c), the mean minimum temperature (°c), mean wind speed (m/s), the mean number of daily sunny hours from 1951 to 2021 and average reference evapotranspiration (mm) from 1991-2021, was carried out. the analysis results of climate elements showed that climate changes are taking place in the form of an increase in the mean annual temperature, an increase in the maximum and minimum temperature, a reduction in the total annual rainfall, a decrease in the wind speed, and an increase in the reference evaporation and transpiration. the number of boxelder maple reached 80 trees, while the number of tehran pine and acacia seedlings did not change much and were equal to 145 individuals in 2022. the highest annual diameter growth rate includes acacia and tehran pine with 1.1 and 1.05 cm, respectively, while the lowest annual diameter growth rate involves black maple with 0.78 cm. the anova test results to compare the condition of the trees in terms of the decay degree of the studied species in 2022 indicate a significant difference (p=0.05) between the studied groups. the priority is to determine native species and species such as tehran pine and acacia that can adapt to occurring tensions.