ارزیابی پاسخ گونه salsola arbusculiformis drobدر دشت شوقان خراسان شمالی نسبت به متغیرهای محیطی با استفاده از مدل جمعی تعمیم ‌یافته

یکی از زمینه های مطرح در بوم شناسی پوشش گیاهی، درک روابط گونه های گیاهی و عوامل محیطی و تحلیل واکنش گونه ها در امتداد شیب عوامل محیطی است. با توجه به اهمیت گیاه salsola arbusculiformis drob در حفاظت خاک و تولید علوفه در منطقه شوقان استان خراسان شمالی، در این تحقیق به بررسی عکس العمل این گونه نسبت به متغیرهای محیطی با استفاده از مدل جمعی تعمیم یافته پرداخته شد. بدین منظور برای اندازه گیری مولفه های گیاهی و عوامل محیطی از روش تصادفی-سیستماتیک استفاده شد. برای بررسی ارتباط پوشش گیاهی با عوامل محیطی از روش آنالیز تطبیقی‌‌متعارفی استفاده شد. نتایج حاصل از آنالیز تطبیقی متعارفی نشان داد که عوامل محیطی مثل درصد شن، یون های سولفات و بیکربنات خاک، بارندگی سالانه و ارتفاع از سطح دریا، به ترتیب با بیان 5/8 ، 11/4، 5/7، 9/1 و 7 درصد از واریانس موجود در ترکیب گیاهی، نقش مهمی در تغییرات پوشش گیاهی در رویشگاه مورد مطالعه داشتند. مطالعه عکس العمل این گونه به عوامل محیطی نشان داد که از 25 متغیر محیطی مورد مطالعه، 14 متغیر تاثیر معنی داری (p <0.01) بر عملکرد گیاه داشتند. الگوی پاسخ گونه مورد مطالعه در امتداد شیب عواملی مثل اسیدیته، درصد شن و رس خاک، ارتفاع از سطح دریا و درصد شیب زمین به صورت تک نمایی بود، و حد بهینه رشد آن برای هر یک از این عوامل به ترتیب 8/4، 66%، 28%، 1452 متر و 5% بود. پاسخ این گونه به میزان سولفات و درصد آهک خاک از مدل کاهشی پیروی کرد. بدین ترتیب که با افزایش مقادیر این عوامل، عملکرد آن کاهش نشان داد. الگوی پاسخ گونة مورد نظر در امتداد شیب عواملی مثل کلر، سدیم، کربن آلی، ازت، شوری خاک و متوسط درجه حرارت سالانه حالت دو مد داشت. این مدل، نشان‌‌دهنده وجود یک محدودیت رقابتی در طول شیب محیطی است. نتایج نشان داد که این گونه در شیب های شمالی دارای بیشترین مقدار عملکرد است. مطالعه عکس العمل گونه مورد نظر در امتداد شیب عوامل توپوگرافی و خاک، اطلاعات ارزشمندی برای تعیین نیازهای اکولوژیکی این گونه‌‌ ارائه داد که می‌‌تواند در عملیات اصلاح مراتع در مناطق مشابه، مورد توجه قرار گیرد.

Evaluation of the reaction of Salsola arbusculiformis Drob in the Shoghan plain of North Khorasan to environmental factors using a generalized additive model

One of the fields in vegetation ecology is understanding the relationships between plant species and environmental factors and analyzing species reactions along the slope of environmental factors. Considering the importance of Salsola arbusculiformis Drob in soil conservation and forage production, the reaction of this species to environmental factors was investigated using the Generalized Additive Model in Shoghan region of North Khorasan province. For this purpose, a systematic random-method was used to measure plant parameters and environmental factors. Canonical Correspondence Analysis was used to examine the relationship between vegetation and environmental factors. The results showed that environmental factors such as percentage of sand, sulfate ions and soil bicarbonate, annual rainfall and altitude, respectively, expressed 5.8, 11.4, 5.7, 9.1 and 7% of the existing variance and have an important role in vegetation changes in the studied habitat. The study of the reaction of this species to environmental factors showed that out of 25 environmental variables studied, 14 variables had a significant effect on plant yield (p <0.01). The response pattern of the studied species along the slope of factors such as acidity, percentage of sand and clay, altitude and finally the percentage of slope was unimodal. The optimal growth limit for each of the above factors was 8.4, 66%, 28%, 1452 meters and 5%, respectively. The response of this species to the amount of sulfate and percentage of soil lime followed a decreasing model, so that with increasing the values of these factors, its yield decreased. The response pattern of the desired species was in two modes, along the slope of factors such as chlorine, sodium, organic carbon, nitrogen, soil salinity and average annual temperature. This model indicates a competitive constraint startsrecalong the peripheral slope. The results also showed that this species has the highest yield in the northern slopes. Studying the reaction of the desired species along the slope of topographic and soil factors provided valuable information for determining the ecological needs of this species, which can be considered in rangeland improvement operations in similar areas.