مقایسه تحمل به خشکی ارقام ایرانی و خارجی گلرنگ با استفاده از شاخص های تحمل

به منظور ارزیابی تحمل به خشکی ارقام گلرنگ با استفاده از شاخص های تحمل به خشکی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1395-1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور شهرستان خاش اجرا شد. تیمارهای آزمایشی از چهار سطح تنش شامل قطع آبیاری در مراحل گل دهی، غوزه دهی، تشکیل دانه و بدون قطع آبیاری به عنوان عامل اصلی؛ و پنج سطح ارقام گلرنگ شامل ارقام داخلی گلمهر، پدیده و فرامان و ارقام خارجی یوت و نبراسکا 10 به عنوان عامل فرعی تشکیل شد. نتایج نشان داد که بالاترین میزان عملکرد دانه از تیمار بدون قطع آبیاری و رقم خارجی یوت حاصل شد. کمترین عملکرد دانه نیز مرتبط با تیمار قطع آبیاری در مرحله گلدهی و رقم پدیده بود. ضرایب همبستگی ساده بین شاخص‌های تحمل به تنش خشکی و عملکرد دانه تحت شرایط هر سه تنش نشان داد که شاخص های mp، gmp، sti،rdi ،yi  همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه در شرایط شاهد و تنش داشتند. بنابراین، برای غربال مطلوب تر ارقام متحمل گلرنگ می توان از آن ها استفاده کرد. افزون بر این، همبستگی بین شاخص های mp، gmp، sti،rdi ،yi  در هر سه شرایط تنش مثبت و معنی دار بود که با توجه به همبستگی آن ها با عملکرد دانه در هر سه شرایط بر مطلوبیت استفاده همزمان این شاخص ها در گزینش ارقام می افزاید. در مجموع برای ارقام گلرنگ، شاخص‏های mp، gmp و sti مناسب ترین شاخص ها برای ارزیابی تحمل به تنش خشکی در تیمارهای مختلف مورد مطالعه بودند. همچنین بر اساس این شاخص ها، نمودار بای پلات و تجزیه خوشه ای، رقم یوت در هر سه شرایط تنش خشکی مورد مطالعه به عنوان متحمل ترین و رقم پدیده حساس ترین رقم شناسایی شد.

Comparison of some drought tolerance indices in Iranian and foreign safflower (Carthamus tinctorius L.) cultivars

In order to evaluate the drought tolerance of safflower cultivars using some drought tolerance indices, an experiment was carried out as split plot in complete randomize block design with three replications in the research field of Payame Noor University of Khash, during the growing season of 20152016. Experimental treatments were consisted of four drought stress levels included cuttingoff irrigation at stages of flowering, beginning capsule, ripening stage and no cuttingoff irrigation as main factor, and five safflower cultivars included domestic cultivars of Golmehr, Padideh and Faraman; and foreign cultivars of Yut and Nebraska 10 as sub factor. The results showed that the highest seed yield was obtained from treatment of no cuttingoff irrigation and Yut cultivar, and the lowest seed yield was related to irrigation cutoff treatment in the flowering stage and Padideh cultivar. Correlation coefficients between drought tolerance indices and seed yield under the conditions of all three stresses showed that MP, GMP, STI, RDI and YI indices had a positive and significant correlation in all three stress conditions with seed yield under control and stress conditions. Therefore, they can be used for better selecting of safflower tolerant cultivars. In addition, the correlation between MP, GMP, STI, RDI and YI indices in all three stress conditions were positive and significant, which due to their correlation with seed yield in all three conditions increases the desirability of simultaneous use of these indices in the selection of cultivars. In general, for safflower cultivars, indices of MP, GMP and STI were the most appropriate indices to evaluate drought stress tolerance in different treatments studied. Based on these indices, as well as biplot diagram and cluster analysis, Yut cultivar was identified as the most tolerant and Padideh cultivar was identified as the most sensitive in all three drought stress conditions.