به گزینی مکان های مستعد توسعه مزارع خورشیدی در استان خراسان جنوبی با استفاده از روش fuzzy-ahp

در سال های اخیر میل رو به گسترشی نسبت به استفاده از انرژی خورشیدی، به عنوان یکی از انرژی های پاک و نوین در میان کشورهای جهان دیده می شود. استان خراسان جنوبی از مناطق کمتر توسعه یافته ایران است که انتقال حامل‌های انرژی به این استان پر‌هزینه است. از طرفی توسعه مزراع کشاورزی در استان خراسان جنوبی با توجه به کمبود منابع آبی در اقلیم خشک و کویری با چالش جدی مواجه است. بنابراین توسعه مزارع خورشیدی می تواند جایگزین خوبی برای توسعه مزارع کشاورزی به ویژه محصولات آب بر باشد. هدف این پژوهش شناسایی مکان‌های بهینه توسعه مزارع خورشیدی در استان خراسان‌جنوبی است. مراحل مختلف این پژوهش در شش گام انجام شده است. ابتدا به کمک روش دلفی معیارهای تاثیر‌گذار بر مکان‌یابی مزارع خورشیدی شناسایی شد. در گام دوم به کمک اساتید و افراد متخصص حوزه محیط‌زیست معیارها با کدنویسی، رتبه بندی و غربال گری شد. در گام سوم پایگاه داده مکانی معیارهای موثر تشکیل شد. در گام چهارم وزن معیارهای اثرگذار از طریق روش تحلیل سلسله مراتبی (ahp) محاسبه گردید. در گام پنجم لایه های معیارهای موثر طبقه بندی و کدگذاری شد. در گام نهایی نیز، روی هم گذاری فازی لایه های معیار فازی وزن دار شده با عملگر فازی گاما انجام گرفت. نتایج نشان داد، در استان خراسان جنوبی شهرستان های طبس (387.1 کیلومترمربع)، نهبندان (120.4 کیلومترمربع) و سرایان (119 کیلومترمربع) به ترتیب مکان هایی با توانمندی بسیار بالا در توسعه مزارع خورشیدی در استان هستند. همچنین میزان مساحت بهینه به تفکیک شهرستان های استان در سطح متوسط، مطلوب و بسیار مطلوب برای بهره برداری در شرایط متفاوت ارائه گردید. نتایج فعلی این پژوهش و حتی تغییر شرایط موجود با اجرای مجدد رویکرد ارائه شده می تواند تصمیمات مدیران را آگاهانه به سمت توسعه خردمندانه منطقه، استفاده از ظرفیت های محیط زیست و انرژی های نوین سوق دهد.

Optimal sites selection for solar farms development using Fuzzy-AHP method in Southern Khorasan province

In recent years, there has been a growing demand for solar energy, as one of the cleanest and most innovative energy sources in the world. South Khorasan province is one of the less developed regions of Iran that the transfer of energy carriers to this province is costly. On the other hand, the development of agricultural farms in South Khorasan province is facing a serious challenge due to the lack of water resources in arid and desert climate. Therefore, the development of solar farms can be a good alternative for the development of agricultural farms, especially irrigated and nonstrategic crops. The purpose of this study is to identify the optimal locations for the development of solar farms in South Khorasan province. The different stages of this research have been done in six steps. First, the criteria affecting the location of solar farms were identified by the Delphi method. In the second step, with the help of experts and environmentalists, the criteria were coded and screened. In the third step, the spatial database of effective criteria was established. In the fourth step, the weight of the effective criteria was calculated through the Analytic Hierarchy Process (AHP). In the fifth step, the layers of effective criteria were classified and coded. In the final step, the weighted fuzzy layers with gamma fuzzy operator was overlapped. The results showed that in South Khorasan province, the cities of Tabas (387.4 km2), Nehbandan (120.4 km2) and Sarayan (119.6 km2) are sites with very high optimality for the development of solar farms in the province, respectively. The optimal area by the cities of the province at the average, desirable and very desirable level for operation in different conditions was presented. The current results and even changing the existing conditions by reimplementing the proposed approach can consciously lead managers’ decisions towards the wise development of the region, the use of environmental capacities and new energies.