برآورد ارزش اقتصادی و امکان تشکیل بازار آب در مناطق خشک (مطالعه موردی: پسته‌کاران شهرستان اردکان)

با توجه به محدود بودن منابع آب قابل استفاده در بخش کشاورزی، آب به‌عنوان یک کالای اقتصادی در بخش کشاورزی مطرح بوده و باید برای مصرف آن برنامه‌ریزی صورت گیرد. یکی از پیشنهادهایی که در داخل و خارج کشور در خصوص مصرف بهینه آب وجود دارد، تشکیل بازار آب با توجه به نیاز کشاورزان است. از این‌رو، با توجه به محدویت آب در ایران و ارائه فکر تشکیل بازار آب در مطالعات مختلف، هدف از مطالعه حاضر، بررسی تشکیل بازار آب در بین پسته‌کاران شهرستان اردکان با توجه به ارزش اقتصادی آب است. بدین منظور از روش‌های تابع تولید و ارزش‌گذاری مشروط در قالب مدل لوجیت استفاده شد. اطلاعات مورد نیاز از پسته‌کاران شهرستان اردکان از طریق توزیع 300 پرسشنامه با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای در سال زراعی 1399-1398 جمع‌آوری شد. پس از بررسی نتایج توابع تولید مختلف، تابع تولید درجه دوم تعمیم‌یافته به‌عنوان تابع تولید مناسب انتخاب شد. کشش نهاده آب با بالاترین کشش نسبت به سایر نهاده‌ها برابر با 0.54 محاسبه شد که بیانگر این است که اگر نهاده آب یک درصد افزایش یابد، تولید به میزان 0.54 درصد افزایش می‌یابد و ارزش اقتصادی آب برای هر متر مکعب 38790 ریال محاسبه شد. همچنین نتایج حاصل از روش ارزش‌گذاری مشروط نشان داد، کشاورزان به‌ازای هر متر مکعب آب، برای عرضه کافی آب به ازای هر مترمکعب و برای یک متر مکعب آب بیشتر به‌ترتیب حاضر به پرداخت 430، 1130و 4580 ریال هستند. برای صرف‌نظر از یک متر مکعب آب مصرفی خود حاضر به دریافت 12150 ریال می‌باشند. بنابراین، امکان تشکیل بازار آب در بین کشاورزان پسته‌کار شهرستان اردکان وجود ندارد. در نتیجه پیشنهاد می‌شود، قیمت آب در حوزه کشاورزی و به‌ویژه محصول پسته در منطقه و کشور به منظور افزایش بهره‌وری در مصرف آن و تشکیل بازار آب، توسط سازمان‌های مربوطه و با انجام مطالعات در آینده مورد بررسی و اصلاح قرار گیرد.

Estimating the economic value and possibility of forming a water market in arid areas (Case study: Pistachio employees in Ardakan)

Due to the limited water resources used in the agricultural sector, water is considered an economic commodity and should be planned for consumption. The use of government policies can lead to the conservation of water resources to reallocate this natural resource. In this study, the economic value of agricultural water is calculated using the production function, and For this purpose, the required information from pistachio producers in Ardakan County was collected by completing 300 questionnaires using the multistage cluster sampling method in 20192020. After reviewing the results of various production functions, the generic quadratic production function was selected as the appropriate production function. The water elasticity was the highest among other outputs, equal to 0.54, which indicates that if the water supply increases by 1%, the production increases by 0.54%. The economic value of water per cube meter was calculated at 38790 tomans. The results of the contingent valuation method indicated that farmers will to pay for each cubic meter of water, a sufficient supply of water per cubic meter, and for one more cubic meter of water, 43.50, 113.64 and 26.458 tomans, respectively; they are also willing to receive 1215.30 tomans regardless of their cubic meter of consumption water. Therefore, there is no possibility of forming a market in this region.