ارزیابی تحمل به شوری در اکوتیپ های مختلف پده (.populus euphratica olive) با استفاده از شاخص های تحمل به تنش

پده (populus euphratica olive.) یکی از گونه های درختی مناطق بیابانی است که در برابر تنش های محیطی از جمله شوری تحمل بالایی دارد. این پژوهش با هدف بررسی اثر غلظت های مختلف شوری بر عملکرد اکوتیپ های پده و معرفی برترین اکوتیپ، به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام گردید. عامل ها شامل منشا جغرافیایی (a) متشکل از 12 اکوتیپ پده مورد ارزیابی و شوری (b) شامل پنج غلظت 0 (بدون تنش)، 75 (تنش ملایم)، 150 (تنش متوسط)، 225 (تنش نسبتاً شدید) و 300 میلی مولار کلریدسدیم (تنش شدید) بود. پس از اندازه گیری صفت وزن خشک اندام هوایی گیاه، شاخص های تحمل و حساسیت به تنش در اکوتیپ ها و تیمارهای مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تنش شوری بر شاخص های مورد مطالعه اثر معنی داری داشت؛ در شرایط تنش با افزایش غلظت شوری، تحمل گیاه پده به تنش و میزان عملکرد آن کاهش و در مقابل، حساسیت به تنش افزایش داشت. در حالی که در شرایط بدون تنش، کاهش عملکرد نسبت به تنش ملایم مشاهده شد. از 12 اکوتیپ مورد ارزیابی، حمیدیه و معصومیه از نظر شاخص های مورد بررسی برترین اکوتیپ ها در شرایط شور شناخته شدند. برآورد ضرایب همبستگی بین شاخص ها نشان داد تمام شاخص های بررسی شده برای انتخاب اکوتیپ های متحمل مناسب هستند به طوری که توجه به هر یک از شاخص های عملکردی و یا شاخص تحمل تنش به طور همزمان با یکی از شاخص های ssiوtol برای شناسایی اکوتیپ مطلوب اهمیت دارد. همچنین اگرچه گروه بندی به روش ward نتوانست ارتباطی میان تنوع جغرافیایی با شاخص های عملکردی و تحمل به تنش در اکوتیپ های مورد بررسی برقرار کند اما اکوتیپ ها را از نظر شاخص های بررسی شده به طور مناسبی به چهار گروه تفکیک نمود.

Evaluation of salinity tolerance in Euphrates poplar (Populus euphratica Olive.) ecotypes using stress tolerance indices

The increasing of environmental stresses concerned identification of plants that have high performance in both normal and stress conditions. Ideal genotypes have high performance in normal conditions and show the fewest changes under stress. Euphrates poplar (Populus euphratica Olive.) is the unique poplar species in desert areas with high tolerance against some environmental stress, including salinity. This research was carried out with the objective of investigating the effects of different salinity levels on the yield of different ecotypes and introducing the best ecotype. In this study cuttings were taken from 12 ecotypes of Euphrates poplar in Iran and treated by salinity levels of 0, 75, 150, 225 and 300 mM NaCl. The research was conducted in Twoway Factorial arrangement on a CRD design with three replications. The yield and productivity index (diameter and height growth, biomass production; leaf, stem and root biomass (dry weight) and total biomass) showed significant difference (p<0.01%) in salt levels treatments and ecotypes. The indices such as MP, GMP, HarM, TOL, SSI and STI were evaluated for each ecotype and salt treatments. The Hamidyeh ecotype was located higher than others in Duncan’s Multiple Range Test; and 75 mM NaCl was located higher than other treatments. In fact, the salinity increases growth rates and Euphrates poplar showed some halophytes’ characteristics. There was a high positive correlation among yield and indices GMP, GMP and SSI; while there was a negative correlation among yield and indices HarM and TOL. There was no correlation between yield and STI (p<0.05). Therefore, SSI is a suitable indicator of stress tolerance. The cluster analysis divided the ecotypes into four groups: Jolfa, Manjil, Sarakhs, Gonbad, Dezful and Mahallat in the first group, Hamidieh and Masoumieh in the second group, Maranjab and Gilvan in the third group, and finally, Marand and Mahanshan in the fourth group.