مکان یابی سد زیرزمینی با استفاده از سنجش از دور (rs) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) (مطالعه موردی: دشت کاشان)

مکان یابی مناسب سد زیرزمینی با توجه به عوامل فیزیوگرافی، کارکرد آن را در تامین منابع آبی برای مناطق گرم و خشک و بدون ایجاد مشکلات زیست محیطی ناشی از احداث سدهای روزمینی، تضمین می کند. در این مطالعه مکان یابی محل های مناسب برای احداث سد زیرزمینی در دشت کاشان با استفاده از روش های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام شد. بدین منظور لایه های اطلاعاتی توپوگرافی، شیب، سنگ شناسی، آبراهه ها، خطواره ها و قنات های مربوط به منطقه مورد مطالعه از داده های رقومی ارتفاعی  و داده های ماهواره ای لندست 7 تهیه گردیدند. تهیه لایه سنگ شناسی منطقه از روش کلاس بندی نظارت شده و با کمک نقشه زمین شناسی 1.100000 نطنز انجام گرفت. از آنجا که در سدهای زیرزمینی وجود آبرفت مناسب در بالادست ، جهت ذخیره سازی منابع آبی زیر سطحی از اهمیت زیادی برخوردار است، این نواحی در لایه سنگ شناسی شامل آبرفت های جوان، آبرفت های قدیمی و کنگلومرا و ماسه سنگ در اولویت مکان یابی قرار می گیرند. گسل ها نیز همواره از عوامل گریز آب از پشت سدها بوده اند و در مکان یابی سدها مورد توجه قرار می گیرند. با استفاده از اعمال فیلترهای جهتی بر روی داده ای ماهواره ای لایه رقومی شامل گسل ها و خطواره های موجود در منطقه شناسایی و تهیه شد. به منظور مقایسه و ارزش گذاری لایه ها و زیرلایه های تهیه شده از روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده گردید. با وزن های بدست آمده از این روش ، تمامی لایه های اطلاعاتی با روش همپوشانی وزنی با یکدیگر ترکیب و نقشه نهایی اولویت مکانی تهیه شد. پس از شناسایی مناطق با اولویت بالا با انجام بازدیدهای صحرایی و توجه به فاکتورهای دسترسی و اجرا، ضخامت آبرفت مناسب و عدم تاثیر تاسیسات بالادستی بر کیفیت آب مخزن سد، هفت نقطه مناسب شناسایی گردیدند. از این نقاط، چهار نقطه به منظور ذخیره آب زیرسطحی، یک نقطه به منظور افزایش آبدهی قنات و دو نقطه با هدف جلوگیری از کاهش کیفیت آب زیرسطحی در نظر گرفته شدند.

Site Selection for underground dams using RS and GIS (Case study: Kashan Plain, Iran)

A suitable method of locating an underground dam according to physiographic factors ensures its operation in providing water resources for hot and dry areas without causing environmental issues. In this study, Remote Sensing (RS), and Geographic Information System (GIS) techniques were used to locate suitable locations for underground dams. To implement, several data layers; topography, slope, lithology, drainage, lineaments, and local Qanats of the region were collected using the Digital Elevation Data (DEM), and LANDSAT 7 ETM Satellite. The lithological layers were gained by means of a geological map of the 1/100000 of Natanz in Kashan plain. Regional lineament data were calculated and converted to a digital layer by applying directional filters on the ETM satellite data in four directions using ENVI (remote sensing software). A supervised classification tools in ENVI software were then used for mapping the lithological layers. Final map of the most suitable locations for the construction of an underground dam was prepared by weighting of the layers with the method of Analytical Hierarchy Process (AHP combined with the support of Weighted Overlay tool in a GIS. Following identifying the areas with high priority, seven convenient points were identified by visiting the area taking into account the accessibility, and the performances of the region. Of these, four points to reserve subsurface water, one point to increase watering of Qanats and two points to prevent reduction of subsurface water quality were selected.