تحلیل تطبیقی راهکارهای مدیریت مصرف سوخت در حملونقل شهری

یکی از معضلات اساسی و گریبانگیر شهروندان، بهویژه در کلانشهرهای ایران، «حملونقل و ترافیک شهری» است. با توجه به روند رشد جمعیت و ناوگان شخصی، افزایش زیرساختهای شهری بیش از این پاسخ‌گوی جابه‌جایی شهرنشینان نبوده و زمینه‌های رشد بیشتر آن نیز فراهم نیست. بنابراین، مدیریت تقاضای حملونقل در سالهای اخیر از اهمیت ویژه‌یی برخوردار شده است. هدف این نوشتار، مقایسه‌ی راهکارهای مدیریت مصرف سوخت حملونقل شهری در ایران با یافته‌های یک روش رده‌بندی کمی است. بدین‌منظور ابتدا راهبردهای این حوزه (13 مورد) و راهکارهای زیرمجموعه‌ی هر راهبرد (مجموعاً 44 مورد) که در 14 کشور در دست اجرا هستند، گردآوری و در 3 گروه (ناوگان، مدیریت حملونقل، سوخت) دسته‌بندی می‌شوند. سپس این راهکارها با استفاده از روش نقطه‌ی آرمانی اولویتبندی می‌شوند. براساس نتایج حاصله، سه راهبرد برتر به‌ترتیب عبارت‌اند از: گسترش حملونقل عمومی (بهویژه ریلی)، گسترش حملونقل هوشمند و گسترش منابع انرژی. چهار راهکار برتر نیز عبارت‌اند از: گسترش شبکه‌ی عمومی، گسترش و کاربرد its و ابزارهای مدیریت و کنترل ترافیک برای کاهش تراکم و مصرف سوخت، بهبود دسترسی به حملونقل عمومی و خدمات آن، گسترش و سرمایهگذاری در انرژیهای تجدیدپذیر (خورشیدی، زیستی و ...).مقایسه‌ی یافته‌های اولویتبندی‌شده با آنچه در کلانشهرهای ایران اجرا می‌شود نشان می‌دهد که تنها وجه مشترک، راهبرد گسترش حملونقل عمومی و دو راهکار زیرمجموعه آن است و دیگر گزینه‌های پیشنهادی ــ احتمالاً به‌سبب تعریف نادرست یا ناکامل مسیله ــ مورد کمتوجهی قرار گرفته است.