عوامل اجتماعی- اقتصادی اثرگذار بر موفقیت کشاورزی قراردادی در ایران

در دو دهه اخیر، در سراسر دنیا کشاورزی قراردادی به عنوان ابزای جهت استفاده کاراتر از منابع استفاده شده است اما این موضوع در کشور ما مورد غفلت قرار گرفته و فقط در چند محصول انگشت شمار به صورت محدود از کشاورزی قرادادی بهره برده شده است. با توجه به اهمیت کشاورزی قراردادی، در این پژوهش به بررسی مزایای کشاورزی قراردادی پرداخته و به منظور شناسایی عوامل اثرگذار بر موفقیت آن، به مطالعه کشت قرادادی گوجه‌فرنگی در استان کرمانشاه پرداخته شد. برای انجام این پژوهش به اسناد کتابخانه‌ای مراجعه و اطلاعات مطالعه با انجام مصاحبه ساختار یافته با 280 کارشناسان شرکت پشتیبان و کشاورز (با استفاده از فرمول کوکران و نمونه‌گیری تصادفی ساده) طرف قرارداد جمع‌آوری شد و با روش تحلیل فرایند شبکه (anp) به تجریه و تحلیل اطلاعات پرداخته شد. نتایج مطالعه نشان داد که کشاورزی قراردادی گوجه‌فرنگی در استان کرمانشاه منجر به 65 درصد افزایش در عمکلرد و 11 درصد کاهش در مصرف آب شده و کشاورزان همواره گوجه فرنگی را با قیمت بالاتر از قیمت بازار به شرکت پشتیبان فروخته‌اند. افزایش درآمد در هکتار با وزن 0.097 کلیدی‌ترین عامل از منظر کشاورزان و متغیر کنترل قیمت مواد خام مورد نیاز شرکت با وزن 0.117 اصلی‌ترین عامل موفقیت کشاورزی قراردادی در منطقه است. با توجه به نتایج مطالعه پیشنهاد می‌شود که کشت قراردادی در اولویت‌های اجرایی دولت قرار گرفته و الزامات تشویقی برای توسعه آن در مناطق و محصولات مختلف در نظر گرفته شود. از جمله راهکارهای ترویج کشت قراردادی کمک به صادرات محصولات تولیدی شرکت پشتیبان است.

determining socio-economic factors for contract farming success in iran.

in the last two decades, contract farming has turn-into a method for maximum resources utilization. however, this method has been neglected in iran; and only developed for a limited number of agricultural commodities in small regions. because of considerable advantages of contract farming,, this study focused on analysis the success factors of tomato contract farming in kermanshah province. for this purpose, a desk review alongside a structural interview was designed. the questionaries’ was completed by company experts and 246 farmers who work with the company. finally, the analytic network process (anp) method was applied for data analysis. the main results indicated that tomato contract farming in kermanshah leads to a 65% increase in tomato yield and an 11% decrease in water consumption. moreover, it causes a higher income for farmers due to the higher tomato price relative to market prices. based on the anp analysis, an increase in farmers’ income per hectare with a weight of 0.097 is the main success factor from the farmers’ point of view. on the other hand, from the company’s point of view, access to high-quality raw materials with the weight of 0.117 is the most vital success factor of tomato’s contract farming. based on these results, supporting contract farming should be considered as a priority of the country’s development plan for selected agricultural products in different regions. for instance, export facilities for the final goods of contract farming are a strong incentive for the development of contract farming.