معرفی منظومۀ جذبۀ حیدری اثر احسن بنگالی و متن‌شناسی آن

یکی از منظومه‌های دینی که در سرزمین شبه قاره و در تکمیل کتاب حملۀ حیدری باذل مشهدی سروده شده است جذبۀ حیدری نام دارد. این منظومه را «عبدالعلی‌خان بنگالی» متخلص به «احسن» در سال 1151ه.ق. به اتمام رسانده است. جذبۀ حیدری در قالب مثنوی و حدود 8000 بیت است. احسن بنگالی در این اثر، از خلافت تا شهادت حضرت علی (ع) و سه نبرد جمل، صفین و نهروان را به نظم کشیده است. این مقاله که به معرفی و بررسی جذبۀ حیدری و متن‌شناسی آن اختصاص دارد به شیوۀ توصیفی و با استناد به نسخ خطی منظومه و دیگرمنابع کتابخانه‌ای انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که شاعر در نقل وقایع، به قول راویان و استناد به منابع موجود، پایبند است. وی نوع ادبی «ساقی‌نامه» را در آغاز داستان‌ها گنجانده است و در خلق تصاویر حماسی، بیشترین استفاده را از «اغراق» کرده است. ذکر وقایع همراه با جزئیات و در قالب توصیف‌های مبسوط در سراسر منظومه مشهود است.

introducing the poem jazbe-ye heydari by ahsan-e bangali and a text analysis of it

one of the religious poems written in india as a supplement to the book hamle-ye heydari by bazel-e mashhadi is entitled jazbe-ye heydari. the verse was composed by abd ul-ali khan bangali pen-named ahsan in 1151 ah/ 1738. jazbe-ye heydari has been arranged in the poetic form of masnavi and contains about 8000 couplets. in this work, ahsan-e bangali has versified the events of the period between the caliphate to the martyrdom of imam ali and the three battles of jamel, siffin, and nahrawan. the present article deals with an introduction and exploration of jazbe-ye heydari and a text analysis of it, with a descriptive approach based on its manuscripts and other library sources. the research findings indicate that in narrating the events, the poet relies on the words of narrators as well as citations from the sources available. he has managed to include the literary genre “saqi-namah” at the beginning of his tales and has mostly used hyperbole in creating epic images. describing the events in detail along with full descriptions of the events is quite evident throughout the poem.