جستاری در شناخت مولف راستین مرزبان نامه تبری

مرزبان نامه کتابی است مشتمل بر حکایت ها و تمثیل ها که مرزبان آن را به زبان قدیم تبرستان نوشت. در سال 598 ه.ق. محمدبن غازی ملطیوی و در نیمة نخست قرن هفتم، سعدالدین وراوینی آن را به فارسی برگرداندند و یکی از مهم ترین آثار ادب فارسی ساختند. اثری که با وجود ارزش و شهرت فراوان، همچنان در هویت نگارندة آن جای تردید است؛ عنصرالمعالی کیکاوس، صاحب قابوس نامه و ابن اسفندیار، صاحب تاریخ تبرستان، مولف مرزبان نامه را «مرزبان بن رستم بن شروین» می دانند اما سعدالدین وراوینی، مولف آن را «مرزبان بن شروین» ذکر می کند که داعیة سلطنت نداشت اما پدرش شروین همان پادشاه پنجم باوندیه کیوسیّه است. قدما و متاخرین نیز هریک نظراتی در این باب داده اند. پژوهش حاضر که به روش کتابخانه ای انجام شده، پس از تحلیل و نقد نظریات مطرح شده، با استناد به منابع تاریخ تبرستان به اثبات می رساند که گفتة وراوینی در ذکر نام مولف مرزبان نامه درست است؛ نه قول عنصرالمعالی کیکاوس و ابن اسفندیار.، همان طور که وراوینی گفته، مولف مرزبان نامه، مرزبان بن شروین است؛ مرزبان پسر شروین بزرگی که نه تنها شاه نبود، بلکه فکر سلطنت را هم در سر نداشت؛ نه مرزبان بن رستم بن شروین، سیزدهمین پادشاه از باوندیه کیوسیه.

A research about the real author of Marzbanname Tabari

Marzbanname is the name of a book which includes narrations and allegories and marzban wrote it in old tabari language. Mohammad Ibn Ghazi maltivi in 598 A.H. and sadoddin varavini in the first half of seventh century translated it to farsi. Onsorolma’ ali keykavos, the writer of Ghaboosname and Ibn Esfandyar, the writer of tarikhe – Tabarestam believe that marzban ibne Rostam ibne shervin (the 13th king of Bavandiya kiyosiye chain) in the real writer of marzbanname. But sa’daddin varavini believes that marzban ibne shervin (shervin = 5th king of Bavandiye kiyosiye) is the writer of it. Reza Gholi khane – hedayat knows marzban- Ibn – e – rostam as the outher of marzban-e-Deylami in some other books. Among the contemporaries, shefer knows marzban-ibn –e-rostam-ibn –e- sorkhab – ibn – e- Gharan as the author of marzban name, but Allame Ghazvini rejects this hierarchical order. Allame Dehkhoda, Esmaeil mahjouri, Ardeshir Barzegar and Hossein Eslami believe that marzban- ibn- e- Rostam wrote maezban name. mohammad Roshan reject all and say that there is no book named marzban name tabari.This article believes that varavini’s speech about the writer of marzbanname is correct but not of onsorolma’ ali keykavoos and ibne Esfandyar’s speech.