ابوعلی فارمدی؛ عارفِ سخنور و حلقة مکمّل تصوّف عاشقانه و عالمانة خراسان

ابوعلی فارمدی (م: 477 ) یکی از عارفان خراسان در قرن پنجم هجری است که علاوه بر میراث عرفانی و استادی در حدیث و تفسیر، در سخنوری و برپایی مجالس وعظ و تذکیر نیز زبان زد خاص و عام، و به مشهور بوده است. پژوهش حاضر با هدف پاسخ به این « زبان خراسان » و « لسان وقت » : القابی چون پرسش انجام شده است که فارمدی در تکمیل و سامان بخشیدن جریان تصوف عاشقانه و عالمانۀ خراسان قرن پنجم هجری، چه نقشی ایفا کرده و میراث فکری و عرفانی وی چه تاثیری بر دیگران داشته است؟ نگارنده در این مقاله، با روش توصیفی- تحلیلی، کوشیده است ضمن معرفی مختصری در شرح احوال و زندگی فارمدی، به نقش و اهمیت او در تکمیل و به سامان رساندن میراث و جریانی که از رودباری شروع و به فارمدی ختم شده، بپردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد که اولاً فارمدی یکی از واپسین عارفان جریان تصوف عاشقانه و عالمانۀ خراسان محسوب می شود؛ زنجیره و سلسه ای که با عارفانی چون ابوعلی رودباری و ابوالقاسم نصرآبادی آغاز شد و بزرگانی چون ابوعلی دقّاق و ابوسعید ابوالخیر آن را گسترش دادند و سرانجام ابوالقاسم کُرَّکانی و فارمدی، حلقه های مکمل این زنجیره و جریان فکری شدند؛ ثانیا در منظومۀ عرفانی فارمدی، توامان، نشانه هایی از این نوع نگرش و تصوف خاص به چشم می خورد؛ به گونه ای که وی توانست با چنین پیوندی، تاثیری بسزا در بزرگان طریقت و بسیاری از سلاسل تصوف بعد از خویش به جای بگذارد.

AbuAli Farmadi, eloquent mystic and complementary ring of romantic and wise mysticism in Khorasan

The fifth HA century was a turning point in Khorasan and Transnistria in areas like mysticism, interpretation, hadith, jurisprudence, speech, preaching and sermon, regarding both the quality and quantity of progress; particularly in two branches of romantic mysticism emphasizing &affection, love, and chivalry& and wise mysticism based on acquainting with Islamic educations. AbuAli Farmadi (dead 477) is one of the erudite of this century full of mystic thoughts and Islamic educations. Skill and mastery of Farmadi in speaking and holding preaching ceremonies was known to almost everybody and gave him such titles as &the tongue of time, and the tongue of Khorasan&. Farmadi accompanied by five other mystics namely &AbuAli Rudbari, AbolGhasem Nasrabadi, AbuAli Daghagh, AbuSaied Abulkheyr, and AbulGhasem Korrakani& made the chain of romantic and wise mysticism in Khorasan in 4th and 5th century, and they shared the concern about such contents as elements as &preaching, mastery of Islamic educations, being polite and respecting the old and the teacher, shari’a, and revitalizing the ascetic ways of ancestors, believing in affection, favor, and kindness of God, tolerance, being good tempered, and not being fanatic, generosity and chivalry and finally Hallaji thinking system&.In this article, we have tried to briefly point out to the life of Farmadi and elaborate on his role and significance in completing and regulating the legacy and the trend that had started from AbuAli Rudbari and ended with Farmadi, so that hidden aspects, attraction, and the art of mysticism in Khorasan is manifested more than before.