شمس و طغرا، سازگاری در پیوند و پیکار کهنه و نو

نخستین رمان تاریخی فارسی، شمس و طغرا (کرمانشاه: 1288-1289ش./1327-1328ق.) اثر محمدباقرمیرزاخسروی (1266-1338ق.)، در زمان سلغریان روی می‌دهد و فضایی فراهم می‌آورد تا در شش زمینۀ روابط زبانی و بینامتنی، گونۀ ادبی، نظام روایتگری، شخصیت‌پردازی، زمان و مکان و سیاست و سازگاری پیکاری میان اندیشه‌ها، شگردها و شکلهای کهنه و نو دربگیرد. مسئلۀ اصلی اینجاست که در جریان شکل‌گیری ادبیات نوین فارسی، شمس و طغرا چه چایگاهی دارد؟ آیا اثری نوگراست یا همچنان پایبند سنت؟ آیا می‌توان نگارش آن را گشودن راهی تازه در فضای داستان‌نویسی فارسی دانست؟ از یک‌سو، با وجود همۀ نوگراییها باز هم ساخت شکلی تازه همچون سیاحت‌نامۀ ابراهیم بیگ زین‌العابدین مراغی ممکن نیست زیرا که اثر فاقد قهرمانی مسئله‌دار است. اما از سوی دیگر، تصویر دنیای معاصر نویسنده به شکلی دیگر بر رویدادها بازتابانده شده و از خلال آن، تعارضات موجود در جامعه بازنمایی شده است؛ تعارضاتی که با سازگاری یک‌سویه به فرجام می‌رسد. در واقع، اگرچه رمان تاریخی شکلی تازه برنمی‌سازد اما آیینه‌ای است در مقابل دنیای معاصر. در مجموع تقریباً در همۀ زمینه‌هایی برشمرده، پیکارها بر پیوندها می‌چربند و شمس و طغرا را نمی‌توان اثری نوگرا دانست.

Shams o Toghra,, compatibility in connection and struggle of old and new

The first Persian historical novel, Shams o Toghra (Kermanshah: 12881289 AH / 13271328 AH) by Mohammad Baqer Mirza Khosravi (12661338 AH), takes place in the time of the Salghurids and provides a space for struggle between old and new ideas, techniques, and forms in six areas of linguistic and intertextual relations, literary genre, narration system, characterization, time and place, and politics and compatibility. The main question is what is the position of Shams o Toghra during the formation of modern Persian literature? Is it a modern or traditional work? Is it opening a new way in the field of Persian fiction? On the one hand, in spite of all the innovation, it is still not possible to create a new form, such as the SiyahatNameye Ibrahim Beyg by Zain alAbedin Maraghi, because the work lacks problematic hero. But on the other hand, the image of the author’s contemporary world is reflected on the events and through it, the existing conflicts in the society are represented; Conflicts that end in onesided compatibility. In fact, although the historical novel does not create a new form, it is a mirror to the contemporary world. Generally in almost all of the areas listed, the struggles are overpowering, and Shams o Toghra cannot be considered as a modernist work.