تحلیل بازنمایی ایدئولوژی در دستورالوزراء نوشتۀ غیاث‌الدین خواندمیر

در تاریخ ادبیات فارسی، وزارت‌نامه‌نویسی جایگاه بااهمیتی دارد؛ وزارت‌نامه‌ها نوعی از انواع سیاست‌نامه‌نویسی هستند و در شناساندن اهمیت و جایگاه نقش دیوان‌‌سالاری و جایگاه وزیر در حکومت‌ها و نیز ارائۀ راه‌کارهایی برای بهبود کیفی این سمت خطیر می‌کوشند؛ وزارت‌نامه‌ها، حاوی اطلاعات ارزشمندی در جنبه‌های تاریخی، سیاسی، ایدئولوژیکی و زبان‌شناختی هستند و تحلیل لایه‌های زبانی و اندیشگانی این متون، در بافت موقعیتی  تولید آن، به بازنمایی این اطلاعات کمک شایانی خواهد نمود. بر این اساس، مسالۀ اصلی این تحقیق، شناساندن دقیق ژرف‌ساخت‌های فکری، فرهنگی و سیاسی کتاب دستور‌الوزراء، به عنوان یکی از نمونه‌های تاریخ‌نامه‌نویسی فارسی، از طریق تحلیل گفتمان انتقادی قدرت و فرهنگ در لایه‌های سبکی این متن بوده است. خواندمیر، مولف این کتاب، منشی دیوان تیموریان و تحت حمایت مستقیم زمامداران عصر، این متن را با جهت‌گیری صریح سیاسی و مذهبی، در حمایت از قدرت حاکم و اتباع آن نگاشته است؛ دستآورهای حاصل از این تحقیق، که به روش تحقیق ترکیبی (تحلیلیتوصیفی استدلالی) انجام یافت، نشان می‌دهد که: مولف از طریق: 1برخورداری از واژگان نشاندار و شاخص با سویه‌گیری مستقیم به نفع گزینش‌های دینی و حکومتی، 2بهره‌مندی از نحو پیوسته و قطعیت گفتمانی با غلبۀ وجه اخباری و صدای دستوری فعال، 3استفاده فراوان از تشبیهات و استعارات ایدئولوژیکی در لایۀ بلاغی برای تقویت منظورهای سیاسی و فرهنگی، 4بهره‌مندی بیشتر از کنش‌های ترغیبی برای رسمیت دادن به ارزش‌های حاکم بر ایدئولوژی خود (سیاستمذهب) و مشروعیت بخشیدن بر گفتمان مسلط زمانۀ خود کوشیده است.