نصیحت‌نامه‌ی امیرخسرو دهلوی در دیباچه‌ی مثنوی دِوَل‌رانی و خضرخان
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
دولتشاهی امیرحسین ,نوریان مهدی
|
|
منبع
|
تاريخ ادبيات - 1398 - دوره : 12 - شماره : 1 - صفحه:107 -135
|
|
|
|
|
چکیده
|
مثنوی دِوَل‌رانی و خضرخان شرح عشق خضرخان خلجی به دیولدی یا دول‌رانی است که امیرخسرو دهلوی (651 تا 725 ه. ق.) آن را در سال 715 هجری قمری سروده است. امیرخسرو در بخشی از دیباچه‌ی این مثنوی، اندرزنامه‌یی خطاب به سلطانِ مقتدر عصر، علاءالدین محمد خلجی، سروده که ویژگی مهم آن، صراحت لهجه و بی‌پروایی شاعر در نصیحت‌گویی سلطان است. هدف مقاله‌ی حاضر نیز این بوده که با معرفی این اندرزنامه و بررسی چگونگی طرح مباحث گوناگونِ آمرانه و ناهیانه‌ی آن، دلایل صراحت لهجه‌ی شاعر در وعظ سلطان را واکاوی کند. بدین منظور، پس از آنکه با بهره‌گیری از کتب تاریخ هند به معرفی و شناسایی شخصیت مقتدر و سخت‌دل سلطان علاءالدین محمد خلجی پرداخته شده است، با بررسی متن نصیحت‌نامه و همچنین ویژگی‌های شخصیتی شاعر که در منابع گوناگون آمده، این نتیجه حاصل شده که می‌توان دلایل حق‌گویی صریح و بی‌باکانه‌ی امیرخسرو در این اندرزنامه‌ی گاه عتاب‌آمیز را در بهره‌مندی وی از زهد و عرفان، نزدیکی‌اش به حضرت نظام‌الدین اولیا (عارف بزرگ آن عهد)، برخورداری او از جایگاهی والا در دربار سلطان علاءالدین و نیز تاثیرپذیری‌اش از مواعظ سنایی جست‌وجو کرد.
|
|
کلیدواژه
|
اندرز، متون تعلیمی، انتقاد از سلطان، نصیحت نامه
|
|
آدرس
|
دانشگاه اصفهان, ایران, دانشگاه اصفهان, گروه زبان و ادبیات فارسی, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
mehnourian@gmail.com
|
|
|
|
|
|
|