تحلیل روند عملکرد گندم دیم با استفاده از شاخص‌های شناسایی خشک‌سالی در استان خراسان شمالی

هدف: درک اثرات خشکی بر محصولات کشاورزی یکی از مسائل مهم در امنیت غذایی است. لذا در این تحقیق از شاخص شناسایی خشکی  (rdi) و شاخص شناسایی خشکی موثر (erdi) که بارش موثر را در محاسبات لحاظ می‌کند، به منظور تعیین عملکرد گندم دیم استان خراسان شمالی استفاده شده است.روش و داده: به منظور اعمال بارش موثر از 4 روش شامل روش‌های فائو، اداره عمران و آبادانی آمریکا و دو روش سرویس حفاظت خاک آمریکا و مقایسه بین آن‌ها استفاده شد. شاخص‌ها با استفاده از داده‌های ماهانه بارش و دمای ماهانه ایستگاه‌های هواشناسی استان اجرا و با عملکرد تولید گندم در دوره‌­های مختلف زمانی مقایسه و ضریب همبستگی بین دو روش و عملکرد تولید گندم تعیین شد. در نهایت با استفاده از آزمون من کندال و تخمین‌گر سن به بررسی روند عملکرد گندم دیم در شهرستان‌های مختلف پرداخته شد.یافته‌ها: نتایج تحقیق نشان داد که بین روش‌های مختلف تعیین بارش موثر تفاوت چندانی وجود ندارد. همچنین آماره آزمون نیز تفاوت معنی‌داری بین 2 شاخص مورد بررسی نشان نداد. لیکن نتایج تحلیل ضریب همبستگی شاخص‌ها با عملکرد گندم در مقیاس‌های زمانی مختلف نشان داد که علیرغم نتایج بهتر روش erdi، عملکرد تولید هر شهرستان به مقادیر بارش دوره زمانی خاصی حساس‌تر است.نتیجه‌گیری: نتایج مشابه روند دو آزمون مورد بررسی نشان داد که روند منفی معنی‌دار در تولید گندم دیم ایستگاه‌های بجنورد و اسفراین و روند مثبت غیرمعنی‌دار در سایر شهرستان‌ها وجود دارد.نوآوری، کاربرد نتایج: نوآوری این تحقیق اعمال بارش موثر در شاخص erdi و مقایسه روش‌­های تجربی مختلف تعیین آن جهت ورود به معادلات شاخص مزبور است. این استان به دلیل شرایط خاص اقلیمی و نقش مهم آن در تولید گندم کشور دارای اهمیت خاصی است که تاکنون مطالعات خشک­سالی کشاورزی چندانی در آن صورت نگرفته است و اهمیت موضوع را در امنیت غذایی منطقه مشخص می‌­سازد.

analysis of dry wheat yield trend using drought identification indicators in north khorasan province

aim: understanding the impact of drought on agricultural yields is a pivotal concern in food security. consequently, this study utilized the drought identification index (rdi) and the effective drought identification index (erdi), which integrates effective precipitation in its computations, to assess the output of dryland wheat in the north khorasan province.material method: four distinct methods were applied to incorporate effective precipitation, encompassing the approaches of the fao and usbr, as well as two techniques adopted from the usda. these metrics were applied using monthly rainfall and temperature data from meteorological stations within the province. a comparative analysis was conducted to evaluate the wheat production performance across various periods, and the correlation coefficient between these methods and wheat production yield was determined. additionally, the yield trend of dryland wheat in different cities was studied using the mann-kendall test and sen’s estimator. finding: minimal disparity is among the diverse methods for determining effective precipitation. although the erdi method displayed superior outcomes, the correlation coefficient analysis indicated that the production performance of each city is more sensitively affected by the precipitation values within specific time scales.conclusion: similar outcomes to those of the investigated trends indicated a notable adverse trend in dryland wheat production at the bojnord and esfarayen stations, alongside an insignificant positive trend in other cities.innovation: this study’s innovation lies in applying effective precipitation within the erdi index and comparing various experimental methods to ascertain it for integration into the equations of the said index. given its unique climatic conditions and critical role in the nation’s wheat production, this province assumes significant importance. however, limited research has been conducted on agricultural drought in this region thus far, underscoring the need for further studies to bolster regional food security.