واکاوی عوامل موثر بر مناسبات هیدروپلیتیک محور واحدهای سیاسی - فضایی حوضه آبریز گاوخونی

هدف: مهم‌ترین هدف این پژوهش شناسایی عوامل کلیدیِ تاثیرگذار بر مناسبات هیدروپلیتیک محور واحدهای سیاسی- فضایی حوضه آبریز گاوخونی است.روش و داده: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است. ماهیت داده ها آمیخته و روش گردآوری داده ها به‌صورت کتابخانه ای، میدانی و پیمایشی است. در این پژوهش بعد از بررسی اسناد و متون معتبر، عوامل موثر بر مناسبات هیدروپلیتیک محور واحدهای سیاسی- فضایی حوضه آبریز گاوخونی شناسایی و برای تعیین عوامل کلیدی از نرم‌افزار micmac بهره گرفته شد.یافته‌ها: 43 عامل موثر بر مناسبات هیدروپلیتیک محور واحدهای سیاسی- فضایی حوضه آبریز گاوخونی شناسایی و با توجه به خروجی نرم‌افزار micmac در قالب عوامل تعیین‌کننده (عوامل کلیدی)، دو وجهی یا تنظیمی، تاثیرپذیر و مستقل تنظیم شدند و نُه عامل به عنوان عوامل کلیدی تاثیرگذار بر مناسبات هیدروپلیتیک محور واحدهای سیاسی- فضایی حوضه آبریز گاوخونی شناسایی شد.نتیجه‌گیری: عوامل کلیدی تاثیرگذار بر مناسبات هیدروپلیتیک محور واحدهای سیاسی- فضایی حوضه آبریز گاوخونی از دیدگاه خبرگان پژوهش عبارتند از: افزایش دغدغۀ محلی- استانی تا حوضه‌‎ای – ملی، کاهش سرمایۀ اجتماعی حاکمیت به ویژه اعتماد، کاهش مشارکت در میان ساکنان حوضۀ آبریز، آسیب ‌پذیری معیشت ساکنان حوضه آبریز، کاهش تولیدات صنعتی در استان‌های حوضه آبریز، کاهش نرخ رشد اقتصادی در استان‌های واقع در حوضه، کاهش فرصت‌های شغلی در میان ساکنان حوضه آبریز، پیدایش و گسترش گروه‌ها و باندهای خلافکار و تشدید فعالیت‌های غیرقانونی است و مناسب‌ترین راه‌حل برای بهبود مناسبات هیدروپلیتیک محور واحدهای سیاسی- فضایی حوضه آبریز گاوخونی مدیریت متمرکز و یکپارچه منابع آب به دنبال عدالت اجتماعی، افزایش بازه اقتصادی و پایداری اکولوژیک شناخته شد. به عبارتی با نگرش به تفکیک مدیریت استانی منابع آب و برداشت بی رویه در بخش های مختلف حوضه، انتقال آب به بیرون از حوضه و کشمکش‌های ناحیه‌ای و استانی، به نظر می‌رسد با برپایی مدیریت یکپارچه در حوضه، توجه به نگرش سیستمی و مناسبات همکاری پایه در حوضه می توان به سمت بهبود وضعیت آبی در حوضه آبریز گاوخونی حرکت کرد.نوآوری، کاربرد نتایج: نوآوری این پژوهش شناسایی عوامل کلیدی تاثیرگذار بر مناسبات هیدروپلیتیک محور واحدهای سیاسی- فضایی حوضه آبریز گاوخونی با بهره‌گیری از نظرات خبرگان دانشگاهی و اجرایی است.

analyzing the influencing factors on the hydropolitical relations of the political-spatial units of the gavakhuni watershed

aim: the most important purpose of this research is to identify the key factors affecting the hydropolitical relations of political-spatial units in the gavakhuni catchment area.material method: the current research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of research method. the nature of the data is mixed, and the data collection method is library, field, and survey. in this research, after reviewing the authentic documents and texts, the factors affecting the hydropolitical relations of the political-spatial units of the gavkhoni watershed were identified, and micmac software was used to determine the key factors. in the following, the researchers provided the provided solutions in the form of a questionnaire to the research experts to check the correctness of the provided solutions and rank them with the fbmw model.findings: this research has successfully identified 43 factors that significantly influence the hydropolitical relations of political-spatial units in the gavakhuni catchment basin. these factors, categorized as determining, two-dimensional, influential, and independent, have been further narrowed down to nine key influencing factors. conclusion: with the view of the separation of provincial management of water resources and arbitrary harvesting in different parts of the basin, transfer of water out of the basin, and regional and provincial conflicts, it seems that with the establishment of integrated management in the basin, based on the system approach and the basic cooperation relations in the basin, we can move towards improving the water situation in the gaukhoni catchment basin.innovation, application of the results: the innovation of this research is identifying key factors affecting the hydropolitical relations of political-spatial units of the gavakhuni watershed using the opinions of academic and executive experts.