تحلیلی بر کمبودها و توزیع فضایی بوستان‌های شهری مشهد

هدف:  این پژوهش با هدف بهبود وضعیت پارک‌ها و فضای سبز شهر مشهد سعی دارد کمبودهای فضای سبز را تحلیل نموده و معیارهای تاثیرگذار در مکان‌یابی پارک‌ها را مشخص نماید.روش و داده: نوع تحقیق توصیفی - تحلیلی و روش مطالعه مدل dpsir است. روش جمع‌‏آوری اطلاعات اسنادی و میدانی بوده و پس از ارزیابی وضعیت فعلی و شناخت کمبودها با استفاده از مدل dpsir، نیروهای محرکه، فشارها، وضعیت، اثر و پاسخ مشخص شده و ده معیار جهت مکان‌‏یابی بهینه استخراج ‏گردید. برای تجزیه و تحلیل داده‌‏ها از sdss و gis استفاده شده است.یافته‌ها: یافته‌‏ها نشان می‌‏دهد تنها 22 درصد ساکنان در هم‌جواری مناسب با پارک‌ها هستند. علاوه بر این همه پارک‌های موجود، هم‌جوار با کاربری‏‌های سازگار (آموزشی و فرهنگی) نیستند و تنها 36 درصد آن‌ها در هم‌جواری مناسب قرار گرفته‌اند. از نظر دیدگاه جدید، فضای سبز علاوه بر مکانی برای بازده اکولوژیکی، مکانی برای بازده اجتماعی نیز هست، لذا سرانه واقعی آن برابر 4.17 مترمربع بوده که بسیار متفاوت با سرانه ذکر شده از سوی شهرداری (14.16 مترمربع) است.نتیجه‌گیری: نتایج نشان می‌‏دهد که نیروهای محرکه شامل تراکم جمعیت، توسعه برنامه‌ریزی‌نشده شهر، تغییر کاربری و ضعف قوانین شهرسازی بوده و فشارهای وارد بر محیط‌زیست شهری شامل افزایش تراکم ساختمانی، تغییر الگوی زندگی، مناطق حاشیه‌نشین و فرسوده و وجود بیش از 25 میلیون زائر سالانه است. از آثار این کمبود نیز می‌توان به تخریب کیفیت اکولوژیک، کاهش زیباشناختی محلات و افزایش آلودگی هوا، کاهش حس تعاملات اجتماعی و کاهش نشاط اجتماعی اشاره کرد.نوآوری، کاربرد نتایج: جنبه نوآورانه این مقاله تلفیق مدل dpsir  و اصول الگوی تخصیص کمینه فاصله است. بنابراین این تحقیق پا را یک قدم فراتر نهاده و پس از ارزیابی وضعیت محیط‌زیست شهر مشهد از طریق مدل dpsir و ارائه پاسخ‌ها، آن‌ها را به صورت راه‌حل‌هایی برای حل مشکلات در قالب نقشه‌های gis از پارک‌های پیشنهادی در مناطق مختلف ارائه می‌دهد.

an analysis of the deficiencies and spatial distribution of urban parks in mashhad metropolitan

aim: this paper aims to identify the effective parameters in the location of parks using the dpsir model and to analyze the shortcomings and inconsistencies of green spaces in mashhad.material method: the research is descriptive-analytical, and the study method is dpsir pattern. the method of collecting data is based on documentary and fieldwork. after assessing the current situation and identifying deficiencies using the dpsir model, driving forces, pressures, status, effect, and response are identified, and ten criteria for suitable location are extracted. sdss and gis have been exerted to analyze the data.finding: the findings show that only 22% of the residents are close to the parks. additionally, neighboring parks are incompatible with (cultural and educational) land uses, and only 36% are nearby. in terms of the new perspective, green space is a place not only for ecological efficiency but also a place for social returns. so, its real per capita is 4.17 square meters, which is very different from the per capita the responsible institutions give(14.16 m2).conclusion: the results show that the driving forces include population density, unplanned development of the city, change of usage, and weak urban planning laws, and the pressures on the urban environment include the increase in building density, changes in lifestyles, informal settlements, and the existence of more than 25 million pilgrims annually. among the effects of this deficiency, we can mention the destruction of ecological quality, the reduction of the aesthetics of neighborhoods and the increase of air pollution, the reduction of the sense of social interactions, and the reduction of social vitality.innovation: the innovative aspect of this paper is integrating the dpsir model and the principles of the minimum distance allocation model. therefore, this research goes one step further. after evaluating the environmental condition of mashhad city through the dpsir model and providing answers, it presents them as solutions to solve problems in the form of gis maps of proposed parks in different areas.