تحلیل و پهنه‌بندی مناطق در معرض خطر سیلاب در مناطق خشک با استفاده از تحلیل‌های مکانی (مطالعه‌ی موردی: حوضه‌ی آبریز فرخی)

در طول تاریخ، مخاطرات طبیعی به‌ ویژه سیل و سیلاب یک از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بحران‌های محیطی بوده‌اند که همه‌ساله جان هزاران نفر را گرفته و خسارات فراوانی به جامعه‌ی انسانی و محیط زیست وارد می‌سازند. این پدیده گاهی در مناطق خشک و نیمه‌خشک اثرات بیش‌تری داشته و میزان خسارت را نیز افزایش داده است. تعیین پهنه‌بندی سیلاب، اولین و اساسی‌ترین اقدام در امر مدیریت سیلاب و تخمین خسارت وارده است. در همین راستا این پژوهش که از نوع کاربردی است، با هدف شناسایی و پهنه‌بندی سکونتگاه‌های در معرض خطر وقوع سیلاب در مناطق خشک به‌ویژه در حوضه‌ی آبریز فرخی گردآوری شده است. روش مورداستفاده بهره‌گیری از روش‌های هم‌زمان توصیفی-تحلیلی است با استفاده از سامانه‌ی اطلاعات جغرافیایی (gis) به شناسایی پهنه‌های سیل‌خیز و مخاطره‌آمیز پرداخته شده و معیارهای ارتفاع، بارش، پوشش گیاهی، فاصله از رودخانه‌ی اصلی، زمین‌شناسی، شیب، شبکه‌ی زهکشی و کاربری اراضی مدنظر قرارگرفته و نقشه‌های آن‌ها استخراج شده‌اند. نتایج مطالعه و تجزیه‌وتحلیل‌ها نشان داد که قسمت‌های مرکزی حوضه‌ی فرخی و نیز برخی از مناطق مرتفع و شیب‌دار غرب حوضه، بیش‌ترین خطر وقوع سیلاب را دارند. مراکز مسکونی ورزق، ورزگ، عباس‌آباد، گرگنج و برج محد در معرض خطر شدید بوده و نیاز به توجه کافی در زمینه‌ی جلوگیری از خطرات جانی و مالی را دارند. همچنین مراکز مسکونی فرخی، مهدی‌آباد و روستای خشک در پهنه‌های با خطر وقوع سیلاب کم و خیلی کم قرار گرفته است که پیشنهاد می‌شود ارزیابی‌های مدیریت بحران در مناطق موردنظر با توجه به شرایط ویژگی‌های محلی و نیز میزان بحران صورت پذیرد.

Analysis and zoning of flood risk areas in arid areas using spatial analysis

Throughout history, natural hazards, especially floods and floods, have been one of the biggest and most important environmental crises, killing thousands of people every year and causing great damage to human society and the environment. This phenomenon has sometimes had more effects in arid and semi-arid regions and has also increased the amount of damage. Flood zoning is the first and most basic step in flood management and damage assessment. In this regard, this research, which is of applied type, has been collected with the aim of identifying and zoning of settlements in danger of flood occurrence in arid areas, especially in Farrokhi Abriz basin. The method used is to use simultaneous descriptive-analytical methods that use the Geographic Information System (Gis) to identify flooding and hazardous areas and height, rainfall, vegetation, distance from the main river, land Recognition, slope, drainage network and land use have been considered and their maps have been extracted. The results of studies and analyzes showed that the central parts of the Farrokhi Basin, as well as some high and sloping areas west of the basin, are most at risk of flooding. The residential centers of Varzeq, Varzeg, Abbas Abad, Gorganj and Borj Mohad are in severe danger and need sufficient attention to prevent life-threatening and financial risks. Also, Farrokhi, Mehdiabad and Khoshk-e-Khoshkh residential centers are located in areas with low and very low risk of flooding.