مطالعه کالوس‌زایی و باززایی اُرس یا سرو کوهی (juniperus seravschanica) در محیط کشت‌های مختلف در شرایط در شیشه (in vitro)

هدف: اُرس (juniperus. l)  یکی از پیچیده‌ترین جنس‌های مخروطیان است که پس از کاج‌ها، با حدود 75 گونه رایج‌ترین درختچه‌ها و درختان همیشه سبز را تشکیل می‌دهد. مطالعات متعددی به اهمیت این جنس در تثبیت خاک، استفاده زینتی، دارویی و صنعتی آن اشاره کرده‌اند. ارس یا سرو کوهی (juniperus seravschanica)، در استان کرمان پراکنش وسیعی دارد، بهرحال، در اغلب مناطق دانه‌رست‌ها یا گیاهان جوان، به مقدار خیلی کم مشاهده می‌شوند که اشاره به رویش سخت دانه‌ها به دلایل مختلف دارد. همچنین ریشه‌دهی سخت آن‫ها در شرایط کشت در شیشه گزارش شده است. بنابراین، برای غلبه بر این مشکلات، نیاز به یافتن یک روش بهینه، برای تشکیل و تکثیر ساقه و تحریک ریشه‌زایی و رشد ریشه در شرایط آزمایشگاهی می‌باشد. بنابراین، تکثیر از طریق کشت در شیشه، در صورت موفقیت می‌تواند گزینه‌ خوبی برای تکثیر آن باشد. هدف از این مطالعه، کشت در شیشه سرشاخه‌ها به منظور باززایی و تکثیر آن‫ها، و نیز کشت در شیشه بذر، به منظور تولید کالوس و باززایی کالوس‌ها و ریشه‌زایی آن‫ها در جمعیت رشد یافته در ذخیره‌گاه گلوچار (رابر، استان کرمان) j. seravschanica، بود. مواد و روش‌ها: شاخسارهای جوان، از ذخیره‌گاه گلوچار شهرستان رابر (استان کرمان) جمع‌آوری و به‌مدت حدود 7-3 روز در دمای 4 درجه سانتی‫گراد نگه‫داری شدند. سرشاخه‌های انتهایی با اندازه 1 تا 1.5 سانتی‌متری جدا و پس از سترون سازی، در محیط گیاهان چوبی (wpm) و محیط کشت موراشیگ و اسکوگ (ms) بدون هورمون، برای استقرار نمونه‌ها، کشت شدند. به منظور پرآوری یا شاخسارزایی، همه کشت‌ها به محیط دارای هورمون منتقل و غلظت‌های مناسب هورمونی بهینه‌سازی شد. شاخسارهای جوان به محیط ریشه‌زایی wpm، ms و ½ms  دارای سطوح مختلف هورمونی iba، منتقل شدند. دانه‌های دارای رویان از مخروط‌های ماده بالغ جدا، و پس از جمع‌آوری دانه‌های پر، دانه‌ها به‫مدت 2-1 هفته تحت تیمار سرما قرار گرفتند. سپس، ضدعفونی شده و در محیط  ms(هورمون‌دار) برای بررسی رویش دانه و نیز کالوس‌زایی از رویان، کشت شدند. باززایی کالوس‌ها و تشکیل شاخساره و ریشه‌زایی آن‫ها تحت غلظت‌های مناسب هورمونی بررسی شد.  نتایج: در محیط wpm، بالاترین درصد شاخسار‌زایی یا پرآوری (40 درصد)، در تیمار توام 3 میلی‌گرم در لیتر bap و 2 میلی‌گرم در لیتر naa بدست آمد. در محیط ms، بالاترین درصد پرآوری (57%) در محیط همراه 0.2 و 3 میلی‌گرم در لیتر بترتیب bap و naa مشاهده شد. در هر دو محیط، ساخسار‌های پرآوری شده، تا حدود 4 ماه پس از کشت، در محیط ریشه‌زایی، هیچ ریشه‌ای تولید نکردند. بالاترین درصد رویش دانه در محیط ms، در غلظت 5 میلی‌گرم در لیتر bap و 0.2 میلی‌گرم در لیتر naa، 33 درصد بود. بالاترین مقدار کالوس‌زایی از رویان (40%) در محیط کشت ms، و در غلظت 0.2 و 3 میلی‌گرم در لیتر بi‫ترتیب bap و naa به‫دست آمد. کالوس‌ها در محیط شاخسارزایی wpm، شاخساره تولید کردند. تشکیل ریشه تا شش ماه مشاهده نشد اما پس از هشت ماه، حدود 10 درصد شاخسار‌ها، ریشه ایجاد کردند. نتیجه‌گیری: بنظر می‌رسد عوامل مختلفی از جمله ژنوتیپ، پلی‌پلوئیدی یا تشکیل هیبرید، رشد کند گیاه که در بازدانگان معمول است، یا ترکیبات ثانویه، دلیل  کم باززایی بویژه ریشه‌زایی باشد. همچنین مدت زمان کشت، می‌تواند در ریشه‌زایی موثر باشد.

in vitro callus formation and regeneration of juniperus seravschanica kom. in different culture media

conclusion: it seems that various factors such as genotype, polyploidy or hybrid formation, slow plant growth (which is common in coniferal), or secondary compounds are the reasons for the low rate of regeneration, especially rooting. also, the duration of cultivation can be effective in rooting.