ارزیابی ریزازدیادی گیاه دارویی در معرض خطر انقراض پونه‌سای بی‌کرک (nepeta nuda l.)

هدف: هدف از این مطالعه بررسی تاثیر تیمار‌های مختلفی از تنظیم کننده های رشد بر میزان شاخه زایی، ریشه‌زایی، تولید کالوس و باززایی گیاه دارویی پونه‌سای بی‌کرک در شرایط درون شیشه ای بود.مواد و روش‌ها: بذرهای این گیاه در محیط کشت ms (موراشیگ و اسکوگ) نیم غلظت کشت و سپس گیاهچه‌ها واکشت شدند. پس‌ از آن نمونه‌ها در سطوح مختلف تنظیم کننده های رشد ba و kinetin، به‌صورت منفرد یا در ترکیب با iba کشت شدند. برگ‌های همسان جهت کالوس‌زایی با تیمارهای تنظیم کننده های رشدba  و naa در دو محیط (روشن و تاریک) استفاده شدند. همچنین جهت باززایی، کالوس‌های یکسان با تیمارهای تنظیم کننده های رشدba  و naa به‌کاربرده شدند.نتایج: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که در بخش پرآوری بیشترین وزن ‌تر (2315.91 میلی‌گرم) و تعداد شاخه (15.22 در هر بوته) در هر گیاهچه در تیمار 1 میلی‌گرم در لیتر ba و 0.25 میلی‌گرم در لیتر iba حاصل شد. همچنین تیمار ba با غلظت 2 میلی‌گرم در لیتر موجب تولید طویل‌ترین شاخه (5.50 سانتی‌متر) و بیشترین تعداد گره (6.53 در هر گیاهچه) گردید. بیشترین طول، تعداد و درصد ریشه در محیط کشت ms با 1.2 غلظت نمک و iba 0.5 میلی‌گرم در لیتر حاصل شد. در بخش کالوس‌زایی، بیشترین وزن‌ تر کالوس مربوط به کاربرد 1 میلی‌گرم در لیتر ba و 0.5 میلی‌گرم در لیتر naa بود. علاوه بر این، بیشترین درصد کالوس‌زایی در محیط تاریک مشاهده شد و بین تیمار‌های هورمونی به‌کاربرده شده تفاوت معنی‌داری دیده نشد. همچنین، بیشترین درصد باززایی از کالوس مربوط به دو تیمار تنظیم کننده رشد ba 1 میلی‌گرم در لیتر با 0.2 میلی‌گرم در لیتر naa (83.2 درصد) و ba 1 میلی‌گرم در لیتر با 0.5 میلی‌گرم در لیتر naa (81.66  درصد)، بدون هیچ تفاوت معنی‌داری بود.  نتیجه‌گیری: در مجموع مفیدترین ترکیب تنظیم کننده رشد برای ریزازدیادی گیاه در معرض خطر انقراض پونه‌سای بی‌کرک تیمار 1 میلی‌گرم در لیتر ba با 0.5 میلی‌گرم در لیتر iba و naa بود