کنترل زیستی قارچ فوزاریوم اکسیسپوروم فرم اختصاصی لیکوپرسیسی و القای آنزیم دفاعی فنیل‌آلانین‌آمونیالیاز در گوجه‌فرنگی توسط جدایه‌های آنتاگونیست تریکودرما و باسیلوس

سابقه و هدف:در اغلب کشورها به ویژه ایران، بیماری پژمردگی آوندی فوزاریومی از عوامل اصلی محدود ‌کننده تولید گوجه‌فرنگی است. باتوجه به تاثیر نامناسب کاربرد ترکیبات‌ شیمیایی بر سلامت، مطالعه راهکارهای جایگزین برای کنترل بیماری حائز اهمیت است. این پژوهش با هدف ارزیابی قابلیت برخی جدایه‌های بومی قارچ تریکودرما و باکتری باسیلوس در کنترل‌ زیستی قارچ فوزاریوم اکسیسپوروم فرم اختصاصی لیکوپرسیسی انجام شد. مواد و روش‌ها: بازدارندگی از رشد میسلیوم‌های قارچ بیمارگر فوزاریوم توسط جدایه‌های تریکودرما و باسیلوس در محیط‌ کشت سیب‌زمینی دکستروز آگار مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین قابلیت کلونیزاسیون این جدایه‌ها نیز بررسی شد. تاثیر کاربرد مجزا و توام جدایه‌های آنتاگونیست بر شاخص شدت بیماری پژمردگی آوندی فوزاریومی وبرخی عوامل رشدی گوجه‌فرنگی تعیین گردید. همچنین پتانسیل جدایه‌های یاد شده در القای آنزیم ‌دفاعی فنیل‌آلانین‌آمونیالیاز در گیاهچه‌های آلوده به بیمارگر فوزاریوم بررسی شد. یافته‌ها:عوامل بیوکنترلی درجات مختلفی از بازدارندگی رشد فوزاریوم را نشان دادند. جدایه‌های تریکودرما با بازدارندگی قابل‌توجه (72.06% و 69.16%)، در مهار بیمارگر موفق‌‌تر عمل کردند. این جدایه‌ها کلونیزه ‌کننده‌های قدرتمند بیمارگر نیز بودند. آنتاگونیست‌ها با سطوح متفاوت بر شاخص شدت بیماری تاثیرگذار بودند. تیمارهای مجزا و ترکیبی جدایه‌های تریکودرما در مقایسه با باسیلوس، در کاهش شدت بیماری و بهبود عوامل رشد موثرتر بودند. سطح فعالیت آنزیم فنیل‌آلانین‌آمونیالیاز نیز در تیمارهای تریکودرما در مقایسه با شاهد (فوزاریوم) افزایش یافت. کاربرد هم زمان این جدایه‌ها در مقایسه با تیمار مجزا در القای آنزیم موثرتر بود. نتیجه گیری: در این پژوهش جدایه‌های آنتاگونیست تریکودرما عملکرد موفقی در مهار بیمارگر داشتند، از این رو کاربرد این جدایه‌ها به عنوان عواملی با تاثیرات چند جانبه می‌تواند در کنترل‌ زیستی بیماری پژمردگی آوندی فوزاریومی گوجه‌فرنگی کارآمد باشد.