اثر نظام‌های خاک‌ورزی بر برگردان کردن بقایای گیاهی ذرت دانه‌ای و عملکرد کلزا در مغان

به ‌منظور بررسی اثر نظام‌های مختلف خاک‌ورزی در جاکشت ذرت دانه‌ای بر عملکرد کلزا (هایولا‌401) به‌عنوان کشت پاییزه، آزمایشی در اراضی منطقه مغان با خاک رسی طی سال‌های 91-88 در مغان انجام شد. شیوه تهیه بستر بذر شامل؛ mt: خاک‌ورز برگرداندار و دیسک (‌روش مرسوم)، sct: ساقه خردکن، خاک‌ورز قلمی و دیسک، stt: ساقه خردکن و دو بار دیسک، ct: خاک‌ورز قلمی و دیسک و dd: دو بار دیسک سنگین، با به‌کارگیری طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار و پنج تیمار ارزیابی شد. پارامترهای اندازه‌گیری شامل جرم مخصوص ظاهری‌خاک، مقاومت نفوذی خاک، قطر متوسط وزنی کلوخه‌ها (mwd)، درصد رطوبت وزنی، درصد سبز، درصد استقرار بوته، درصد برگردان بقایای گیاهی‌، ارتفاع بوته و عمکلرد دانه بود. نتایج نشان داد جرم مخصوص ظاهری خاک در لایه 10- 0 سانتی‌متر تحت تاثیر تیمارهای خاک‌ورزی قرار نگرفت ولی در عمق 20-10 سانتی‌متر تیمار sct و mt به‌ترتیب باgr cm-3 22/1 وgr cm-3 21/1 تواماً در یک سطح آماری کمترین و تیمار dd باgr cm-3 27/1 بیشترین مقدار این شاخص را داشته است. ‌میانگین مقاومت نفوذی خاک در عمق 30‌-10 سانتی‌متر در تیمار dd به‌طور معنی‌داری بیشتر از بقیه تیمارها بوده ولی در لایه 10- 0 سانتی‌متر معنی‌دار نبود. همچنین نتایج نشان می‌دهد درصد برگردان بقایای گیاهی و قطر متوسط وزنی کلوخه‌ها (mwd) در روش‌های مختلف خاک‌ورزی معنی‌دار بود و تیمار mt با 88% بیشترین و تیمار dd با 56% کمترین برگردان بقایا را نسبت به تیمارهای دیگر داشته است. متوسط قطر وزنی کلوخه‌ها در تیمارهای sct و dd به‌ترتیب با مقادیر 19/1 و 24/1 سانتی‌متر حداقل این شاخص را در بهترین وضعیت داشته و تیمار mt با میانگین 92/1 سانتی‌متر بیشترین و بدترین وضعیت پودرشدگی خاک را داشته است. بنابراین نتایج نشان داد شیوه برگردان کردن بقایای گیاهی ذرت بر عملکرد‌ کلزا معنی‌دار بود و تیمار sct با میانگین عملکرد kg ha-1 8/2563 نسبت به دیگر تیمارها برتری داشته و به‌عنوان شیوه تهیه بستر بذر کلزای پاییزه پس از یرداشت ذرت در منطقه می‌توان پیشنهاد نمود.