برآورد مدل عملکرد محصولات اساسی بر پایه شاخص سطح مکانیزاسیون کشاورزی در ایران

مکانیزاسیون یکی از راه‌های گذر از کشاورزی سنتی به کشاورزی پایدار است. مواجه شدن با منابع محدود در تولید و نهاده‌ها و همچنین افزایش روز افزون جمعیت از طرفی دیگر، جایگاه مکانیزاسیون را بیش از پیش در توسعه امنیت غذایی کشور نشان می‌دهد. بنابراین می‌بایست با دیدی وسیع و فراتر از یک نهاده به مکانیزاسیون نگریست چرا که به کمک آن می‌توان ضمن مدیریت نهاده‌های بذر، کود و سم و حتی مدیریت آب و خاک اقدام به تولید پایدار و اقتصادی نمود. در این مطالعه که در سطح استان‌های ایران صورت پذیرفته است ابتدا موجودی تراکتورهای زراعی و کمباین‌های برداشت غلات کشور از طریق توزیع پرسش‌نامه در بین اداره امور فناوری‌های مکانیزه سازمان‌های جهاد کشاورزی سراسر کشور و به-‌صورت سرشماری جمع‌آوری گردید. سپس تراکتورها در چهار رده توانی کمتر از 45، 45 تا 80، 80 تا 110 و بیش از 110 اسب بخار و همچنین کمباین‌های برداشت غلات در سه رده توانی، 100 تا 110، 110 تا 155 و 155 تا 210 اسب بخار تقسیم‌بندی گردید. عمر نیرو محرکه‌ها نیز در سه رده سنی تا 13 سال، 13 تا 20 سال و بیش از 20 سال در نظر گرفته شد. فاکتورهایی نظیر سطح زیر کشت، میزان تولید و عملکرد محصولات اساسی نیز از آمارنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی به‌دست آمد و سپس اقدام به محاسبه شاخص سطح مکانیزاسیون کشاورزی (اسب بخار بر هکتار)30 استان گردید. سپس 4 محصول عمده و اساسی گندم آبی، گندم دیم، جو آبی و جو دیم که دارای شرایط لازم برای ورود به مدل بودند، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل‌های آماری قرار گرفتند. جهت دستیابی به یک مدل کارا برای برقراری ارتباط میان عملکرد محصول با شاخص سطح مکانیزاسیون کشاورزی، آنالیز همبستگی انجام پذیرفت. ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین این دو متغیر همبستگی مستقیم و معنی‌‌داری وجود دارد. در ادامه به ‌منظور دستیابی به یک مدلی که دارای توانمندی لازم برای پیش‌بینی عملکرد از طریق شاخص سطح مکانیزاسیون باشد، از طریق نمودار پراکنش و برآورد خطوط رگرسیون در سطح احتمال یک درصد، نقاط داده‌های پرت و دورافتاده شناسایی و پس از حذف آن‌ها، مدل کارا برای چهار محصول عمده ایران با ضریب تعیین قابل قبول 851/0 تدوین گردید.