effect of water stress on yield and yield components of cumin (cuminum cyminum l.) ecotypes

Cumin (cuminum cyminum l.) is one of the most important herbs and medicinal plants that allocate main part of medicinal plant export in iran. this investigation was conducted to study the effects of drought stress on important agronomic traits of different cumin ecotypes from the major cumin cultivation of the country. fortynine ecotypes from different regions of iran were planted in a simple lattice design layout with two replications in drought stress and nonstress conditions during two years (2012 and 2013). characteristics including number of umbels per plant, number of seeds per umbel, seed weight, harvest index and seed yield were evaluated. the combined analysis of variance showed significant differences among genotypes, among environments and the genotypes × environment interactions. the low irrigation (soil water supply at 30% field capacity) after flowering stage decreased the value of all traits but at different extent. the highest adverse effect was related to the seed yield. in average of both years, water shortage decreased seed yield about 33.6 percent. moreover, 1000 seed weight was affected by the environmental condition at the lowest extent (3.8 percent).  also, based on means comparison, the highest and the lowest seed yield on the average of two years belonged to ecotypes from north khorasanbaneh in the normal condition (105.07 g.m^-2) and north khorasanesfaraien under low irrigated condition (20.53 g.m^-2), respectively. considering all evaluated traits under both conditions, ecotypes from north-khorasan (baneh) and semnan (shahmirzad) are proposed as good candidate ecotypes to further research in future.

اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد اکوتیپ‌های زیره سبز (Cuminum cyminum L.)

زیره سبز یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که بخش اعظمی از صادرات گیاهان دارویی در ایران را تشکیل می­دهد. مطالعه حاضر به منظور بررسی اثرات تنش خشکی بر صفات مهم زراعی اکوتیپ­های مختلف زیره مورد کشت در مناطق عمده زیره­کاری کشور صورت گرفت. چهل و نه اکوتیپ مربوط به مناطق مختلف ایران در قالب طرح لاتیس ساده با دو تکرار در شرایط تنش خشکی و بدون تنش طی دو سال (13921393) کشت شد. صفات شامل تعداد چتر در گیاه، تعداد بذر در چتر، وزن هزاردانه، شاخص برداشت و عملکرد دانه اندازه گیری شدند. تجزیه واریانس مرکب تفاوت معنی­دار بین ژنوتیپ­ها، بین محیط­ها و برهمکنش ژنوتیپ در محیط را نشان داد. کم­آبیاری (رطوبت موجود در خاک برابر 30% ظرفیت زراعی) پس از مرحله گلدهی ارزش کلیه صفات را، البته به میزان متفاوت، کاهش داد. بیشترین اثر کاهشی مربوط به عملکرد دانه بود. به­طور متوسط، تنش آبی عملکرد دانه را حدود 6/33 درصد کاهش داد. ­علاوه­ بر این، وزن 1000 دانه کمترین تاثیرپذیری را از شرایط محیطی (8/3 درصد) نشان داد. همچنین، براساس مقایسه میانگین­ها، به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد دانه را در متوسط دو سال اکوتیپ بانه از خراسان شمالی در شرایط فاقد تنش (07/105 گرم در مترمربع) و اسفراین از خراسان شمالی در شرایط تنش آبی (53/20 گرم در مترمربع) نشان دادند. با توجه به مجموع صفات مورد بررسی، اکوتیپ­های خراسان شمالی (بانه) و سمنان (شهمیرزاد) به­عنوان اکوتیپ­های منتخب برای تحقیقات بیشتر پیشنهاد می­شوند.