رشد اخلاقی: تغییر در روی‌آوردهای معاصر

این مقاله به بررسی و نقد روی‌آوردهای گذشته و معاصر به رشد اخلاقی و تغییر جهت‌گیری‌های عمده در مطالعه علمی آن می‌پردازد. بررسی موضوع به شیوه تحلیل محتوا بوده و هدف از آن فراهم نمودن چهارچوبی برای مطالعات تطبیقی آینده، به ویژه در حوزه اخلاق دینی، می‌باشد. روی‌آوردهای گذشته بر تکوین فرامن و همسان‌سازی با والد همجنس، جریان‌های متکی بر پیرامون فرد، به ویژه تقویت‌های بیرونی، سایق وابستگی کودک، فرایند یادگیری مشاهده‌ای، جریان خودنظم‌دهی و نظام استدلال در درک روابط اجتماعی، تاکید می‌کنند. مفهوم‌سازی‌های جایگزین، بینش‌های جدیدی را در مورد شکل‌گیری اخلاق بر اساس مولفه‌های چهارگانه، موضوع عدالت مثبت، درنظرگرفتن دیدگاه دیگران، ادراک خود، استدلال اجتماعی قراردادگرایی و هویت اخلاقی به ارمغان آورده‌اند. دستاوردهای مهم این جهت‌گیری‌ها عبارتند از: تاکید بر الگوی تطوری ـ جانشینی در برابر الگوی مرحله‌ای ـ تراکمی، توجه به ساخت‌های جزیی در اخلاق در برابر انسجام سلسله مراتبی و وحدت ساختاری، تاکید بر طرحواره‌های اخلاقی به جای مراحل، اهتمام به سایر قلمرو‌های رشد اجتماعی ـ شناختی در مقابل نادیده‌گرفتن آنها، توجه به شخصیت اخلاقی به منزله هدف. با وجود این، نگاه تک‌مولفه‌ای به فرایند رشد اخلاقی و ضعف در نتایج عملی در حوزه تربیت اخلاقی از کاستی‌های بیشتر رویکردهای یادشده می‌باشد.