بررسی مستندات قرآنی دیدگاه آیت‌الله مصباح یزدی درباره جایگاه انفعالات در نفس انسان

آیت‌الله مصباح یزدی با ارائه طرحی از ساختار نفس انسان، جایگاه انفعالات را در میان دیگر ابعاد وجودی او بیان کرده است. پژوهش حاضر قصد دارد با تکیه بر شواهد قرآنی، نظریه ایشان‌ را مستدل سازد. روش گردآوری اطلاعات «کتابخانه‌ای» است. حل مسئله نیز با شیوه توصیفی تحلیلی انجام ‌شده و با توجه به منبع، روش «تفسیر موضوعی قرآن» ملاک عمل قرار ‌گرفته است. طبق بررسی‌ انجام شده ایشان معتقد است: انفعالات بر نفس انسان عارض می‌شود، نه جسم او، البته نه به این معنا که یکی از ابعاد سه‌گانه نفس و در عرضِ معرفت، محبت و قدرت باشد، بلکه جزو فروع بُعد محبت و در لایه‌ای سطحی‌تر از آن قرار دارد. با توجه به تعابیر دقیق قرآن در توصیف حالات درونی انسان، ویژگی‌هایی را می‌توان استنباط کرد که از برایند آنها مرزبندی روشنی میان انفعالات و دیگر زوایای به ‌هم ‌پیوسته وجود او مشخص می‌گردد. این شناسه‌ها شامل‌ نفسانی بودن، عارضی بودن، واکنشی بودن، موقتی بودن، نمایان بودن، مبتنی بودن بر امیال اصیل و موثر بودن در فرایند انگیزش می‌شود.