عوامل و ساختار انگیزش رفتار انسان در اندیشه‌ علامه طباطبائی

هدف این پژوهش، دستیابی به عوامل و ساختار انگیزش در اندیشه علامه طباطبائی‌ است. بدین‌منظور، با روش کتابخانه‌ای، نقطه نظرات علامه طباطبائی درباره‌ عوامل و ساختار انگیزش انسان از میان آثار ایشان جمع‌آوری گردید و سپس به روش توصیفی تحلیلی تجزیه‌و‌تحلیل گردید. نتایج بررسی نشان می‌دهد که نه عامل درونی و دو عامل بیرونی به صورت درهم‌تنیده در صدور رفتار انسان نقش انگیزشی دارند. با توجه به آثار علامه، این عوامل را می‌توان به صورت لایه‌های پی‌درپی در نظر گرفت: لایه اول، نیروهای بنیادین وجود انسان (قوای نفس). لایه دوم، اهداف (علل غایی و کمالات قوا). لایه سوم، گرایش‌ها و نیازها. لایه چهارم، شناخت‌ها و برداشت‌ها (ادراکات اعتباری و حقیقی). لایه پنجم، شوق و میل (هیجانات و عواطف).‌ لایه ششم، خواست و تصمیم فردی (اراده). لایه هفتم، واکنش‌های فیزیولوژیکی (ایجاد حرکت فیزیکی). لایه هشتم، تجریه رفتار (عمل). لایه نهم، رگه‌های شخصیتی (ملکات نفسانی). این لایه‌های نه‌گانه مربوط به پردازش‌های درونی وجود انسان هستند که از عوامل بیرونی چون هدایت، کمک، رحمت و لطف خداوند و همچنین محیط بیرونی و جامعه و وسوسه‌های شیطان متاثرند. به‌طورکلی، مجموع این عوامل درهم‌تنیده ساختار انگیزش انسان را شکل می‌دهند.