آزمون‌پذیری نظریه رفتار جمعی نیل اسملسر با نقش بازار تهران در انقلاب اسلامی (محدوده زمانی: 1341-1357ه.ش)

هدف: تبیین نقش بازار تهران به‌عنوان یک نهاد اجتماعی غیررسمی تاثیرگذار در چارچوب نظریات انقلاب، یکی از مسائلی است که در تحقیقات اخیر کمتر به آن توجه گردیده است، لذا هدف از پژوهش، این است که نقش بازار تهران در انقلاب اسلامی از سال 1341 تا 1357ش، ذیل نظریه‌ی رفتار جمعی نیل اسملسر مورد تطبیق قرار گیرد.روش‌شناسی پژوهش: این پژوهش دارای رویکرد توصیفی- تحلیلی با بهره گیری از روش نظری نیل اسملسر، نقش بازار تهران در انقلاب اسلامی را با تکیه بر اسناد، روزنامه ها، خاطرات و منابع کتابخانه ای مورد ارزیابی قرار می دهد. یافته‌ها: یافته های پژوهش نشان می دهد برخی اقدامات نسنجیده ی محمدرضا پهلوی، مرحله ی شرایط ساختاری برای وقوع جنبش را به‌وجود آورد. پس از آن مرحله‌ی فشار ساختاری، با بروز رکود اقتصادی، فعال گردید و به دنبال آن، نیز مرحله ی گسترش باورهای تعمیم یافته در میان بازاریان جهت مبارزه با حکومت پدید آمد. محمدرضا شاه با اقداماتی از قبیل سرکوب بازاریان و تبعید امام، عوامل تنش زا را به‌وجود آورد و موج اعتراضات، افزایش یافت، به‌طوری‌که در مرحله ی شکل گیری بسیج و رهبری کاریزما، بازاریان تهران، رهبری امام خمینی(ره) برای مبارزات را پذیرفتند و پس از آن موج انقلاب گسترده‌تر شد و مرحله ی آخر، عدم توانایی کنترل حکومت محقق گردید و انقلاب اسلامی به پیروزی رسید.نتیجه‌گیری: با توجه به این‌که نیل اسملسر شرط وقوع هر انقلابی را طی مراحل شش گانه بیان کرده، لذا بررسی نقش بازار تهران نشان می دهد، این شش مرحله ی مدنظر نیل اسملسر با نقش بازار تهران در انقلاب قابل تطبیق و ارزیابی است.