الگوهای اندیشه‌ورزی معطوف به پیشرفت در جهان اسلام؛ بررسی مقایسه‌ای ایران، ترکیه و مالزی

هدف: بررسی وجوه اختلاف و افتراق الگوهای اندیشه‌ورزی معطوف به توسعه در کشورهای اسلامی پیشرو، می‌کوشد به مقایسه این الگوها بر اساس 5 مولفه «نوع نگرش به پیشرفت»، «نوع نگرش به دین»، «مبانی دینی الگوی پیشرفت»، «مصادیق دین در عرصه پیشرفت» و نیز «نقش بوم‌زیست بر الگوی پیشرفت» در کشورهای ایران، ترکیه و مالزی اقدام نماید و به این سوال پاسخ دهد که رویکرد به پیشرفت و نسبت آن با دین در اندیشه‌ورزی معطوف به پیشرفت در سه کشور مذکور چه تفاوت‌ها و تشابه‌هایی با یکدیگر دارد؟ روش‌شناسی پژوهش: روش این پژوهش توصیفی - مقایسه‌ای است که مبتنی بر اطلاعات کتابخانه‌ای، ابتدا به توصیف رابطه دین با توسعه و پیشرفت در کشورهای اسلامی مذکور ‌پرداخته و در ادامه، با روش تطبیقی به مقایسه مولفه‌های مورد نظر در باب پیشرفت در این کشورها اقدام می‌کند. یافته‌ها: نخست، الگوهای اندیشه‌ورزی در خصوص پیشرفت تحت تاثیر مذاهب و سنت‌های بومی طیفی از الگوهای پیشرفت بومی اسلامی را در بین اندیشمندان آن کشورها مطرح کرده است و دوم آن‌که، علی‌رغم برخی تفاوت‌های بنیانی، این الگوها در خصوص رویکرد به دین و پیشرفت در حال نزدیک شدن به یکدیگر می‌باشند و همگی درصدد نوعی بهره‌مندی گزینشی از مظاهر پیشرفت و تمدن غربی و مدرنیته معطوف به شرایط بومی خود هستند. نتیجه‌گیری: وجه اشتراک تمام الگوهای توسعه در کشورهای اسلامی عبارتند از: بهره‌مندی گزینشی از مظاهر پیشرفت و تمدن غربی و مدرنیته؛ اعتقاد به جامعیت اسلام، و نیز امکان بازتعریف و فهم مجدد آموزه‌‎های دینی بر اساس سه عنصر زمان، مکان و مصلحت در چارچوب مفهوم اجتهاد و دین‌اندیشی؛ تلاش برای سازگار نمودن اسلام با مدرنیته غربی؛ تاکید بر برخی مولفه‌های مکتب اقتصادی اسلام به خصوص بانکداری اسلامی.

Patterns of Progress-oriented Thinking in the Islamic World; Comparative Study of Iran, Turkey and Malaysia

The issue of thinking about the pattern of development in Islamic countries has always been one of the intellectual concerns of Muslim thinkers and politicians, and each of them, in accordance with their ecological characteristics as well as the way of looking at progress and religion, have reproduced a local pattern of progress. The construction of various models of progress has led to the Islamic world. This research with a descriptivecomparative method and with the aim of examining the differences and differentiation of developmentoriented thinking patterns in leading Islamic countries, tries to compare these patterns based on 5 components: &Attitude toward progress&, &Attitude towards religion&, &Fundamentals& Religious Pattern of Progress &,& Examples of Religion in the Field of Progress &and& The role of atmosphere on the Pattern of Progress &in Iran, Turkey and Malaysia and answer the question that the approach to progress and its relationship with religion in thoughtoriented progress What are the differences and similarities between the three countries?The findings of this study indicate that, first, the patterns of thinking about progress under the influence of indigenous religions and traditions have introduced a range of patterns of indigenous Islamic progress among the thinkers of those countries, and second, despite some fundamental differences, these patterns Approaches to religion and progress are approaching each other and all are seeking a selective benefit from the manifestations of progress and Western civilization and modernity focused on their native conditions and are repeating common experiences in various political, economic and social fields.