زنان و اخلاق مراقبت در جنگ تحمیلی؛ تحلیل اجتماعی پرستاری از دشمن فتاده

هدف: نقش آفرینی زنان پرستار و امدادگر در رابطه با مجروحان در دوران جنگ تحمیلی، در حفظ و پایبندی اصول و مبانی اخلاقی جامعه ایرانی اسلامی ما جایگاه تاریخی ویژه و البته کمتر شناخته شده ای را برای ایشان رقم زده است. آگاهی از این جایگاه برجسته در گروی توجه به نقش‌های اجتماعی حرفه‌ای زنان و از جمله به‌طور اخص در موقعیت های رسیدگی و مراقبت است. مجروحان به اسارت گرفته شده دشمن یکی از گروه‌های حاضر در بیمارستان ها و نیازمند به دریافت خدمات درمانی بالینی بودند. در این پژوهش برآنیم تا با تمرکز بر روایت و گزارش منتشره زنان بهداری رزمی روابط و مناسبات اجتماعی جاری را مورد تحلیل قرار داده، کنش پروادارانه آنان را معرفی و به این پرسش اساسی پاسخ دهیم که بر اساس روایت زنان کنشگر بهداری رزمی از وضعیت مجروحان دشمن، ابعاد و ویژگی‌های رابطه درمانگر و بیمار چه بوده است؟ روش‌شناسی پژوهش: داده ها به کمک تحلیل متون خاطره نگاری و روایات زنان (تحلیل اسناد حدود 40 کتاب) و نیز انجام مصاحبه نیمه ساختاریافته برای تکمیل شکاف اطلاعاتی گرد آمده و به مدد رویکرد اخلاق مراقبت زنانه کوشیده تا نمایی واضح از چگونگی پرداختن زنان بهداری رزمی به فعالیت های تخصصی به دست دهد. یافته‌ها: داده ها علاوه بر معرفی سنخ‌های پرواداری،‌ مخاطرات و مرارت‌های دگرپروایی آنان را با وجود چالش های پرستاری در موقعیت جنگی، نشان می دهد مسئولیت پذیری زنان پرستار در قبال همه مجروحان و در اینجا مجروحان دشمن (اصل فراگیری)، موضوع مراقبت را از چارچوب نهادی خود خارج و آن را به امری انسانی بدل ساخته است. نتیجه‌گیری: روایت زنان بیانگر آن است که با وجود چالش های متعدد پرستاری در جنگ، و نیز دشواری‌های پرستاری از مجروح دشمن، زنان پرستار و امدادگر انتخاب کردند در صحنه بمانند، بر مضیقه‌ها، سختی ها و نگرانی هایشان غلبه کنند و با رهیافتی مراقبت محور، در عمل فضیلت های اخلاقی را با بروز و نمود مصادیق دگرپروایی مخاطره آمیز و مرارت آمیز ترویج دهند.