تاثیر ساخت نهادیِ دولت در دوره پهلوی دوم بر شکل‌گیری انقلاب اسلامی ایران

هدف: در درون ساخت جامعه، نیروهای اجتماعی و سیاسی از یک‌طرف در رقابت با سایر گروه‌های موازی که ممکن است منافع متعارض داشته باشند، قرار دارند و از طرف دیگر برای کسب منابع قدرت و ثروت بیشتر، با دولت در منازعه هستند. این‌که نیروهای اجتماعی برای تحقق خواسته‌‌هایشان در جریان منازعه از چه ابزارها و روش‌هایی استفاده کنند، تا اندازه‌ی زیادی به ساخت نهادی (دموکراتیک و غیر دموکراتیک) در درون دولت بستگی دارد. بر این اساس، پژوهش حاضر تاثیر ساخت نهادی دولت پهلوی دوم را بر جنبشی شدن سیاست و به‌تبع آن شکل­گیری انقلاب اسلامی ایران نشان می­دهد و به توضیح این امر می­پردازد که چگونه ساخت نهادی بسته و محدود دولت، نیروهای اجتماعی سیاسی را به این نتیجه می­رساند که مبارزات خود را برای کسب منافع، خارج از چهارچوب نهادی محدود و به‌صورت غیرمسالمت­آمیزی پیگیری نمایند.روش­ شناسی پژوهش: پژوهش حاضر از حیث نوع، بنیادی و از لحاظ روش، توصیفی تحلیلی است و اطلاعات و داده­ها به‌صورت اسنادی کتابخانه­ای جمع­آوری شده است و سپس با استفاده از چهارچوب مفهومی و نظری «نهادمندی سیاسی ساموئل هانتینگتون» به تحلیل داده­ها پرداخته شده است.یافته­ ها: ساخت و ماهیت دولت پهلوی دوم؛ یعنی ویژگی‌های اقتدارگرایی بوروکراتیک، وجه نئوپاتریمونیال و رانتیر آن، مانع از ایجاد و رشد ساخت مناسب نهادی کارآمد و دموکراتیک برای صورت‌بندی، مدیریت و کنترل منازعات اجتماعی و برآوردن خواسته‌ها و انتظارات نیروها و گروهای اجتماعی شد.نتیجه گیری: بسته بودن و محدودسازی ساخت نهادی در دولت پهلوی دوم، مهم‌ترین عامل در تقویت خشونت سیاسی و جنبش‌های سیاسی علیه رژیم مستقر و بسترسازی و زمینه‌سازی برای شکل‌گیری انقلاب اسلامی بوده است.

The Impact of Institutional Construction in the Second Pahlavi Period on the Formation of the Islamic Revolution of Iran

Target: The relationship between government and social forces has always been an important issue in political sociology. Indeed, within the structure of society, social and political forces are on the one hand in competition with other parallel groups that may have conflicting interests, and on the other hand are in conflict with the government for greater sources of power and wealth. During the conflict, the establishment of a democratic or nondemocratic institution within the government determines what tools and methods the social forces use to fulfill their demands. Accordingly, the present study shows the effect of the institutional structure of the second Pahlavi government on the movement of politics and, consequently, the formation of the Islamic Revolution of Iran and also explains how the construction of a closed and limited institutional state leads the sociopolitical forces to the conclusion that they pursue their struggles for profit outside the limited institutional framework and in an uneasy manner. Research Methodology: The present study is fundamental in terms of type and descriptiveanalytical in terms of method, and information and data have been collected in the form of documentslibraries and then using the conceptual and theoretical framework of &political institution Samuel Huntington& Data Analysis. Findings: The structure and nature of the second Pahlavi government; That is, the characteristics of bureaucratic authoritarianism, its neopatrimonial aspect and rentier, prevented the creation and growth of an appropriate efficient and democratic institution for formulating, managing and controlling social conflicts and meeting the demands and expectations of social forces and groups. Conclusion: Closing and restricting the institutional structure in the second Pahlavi government has been the most important factor in strengthening political violence and political movements against the established regime and laying the groundwork for the formation of the Islamic Revolution.