علل تشکیل مجلس موسسان در سال 1328ش/1949م و نقش آن در نهضت امام خمینی (ره)

هدف: یکی از اقدامات چالش برانگیز در اوایل سلطنت محمدرضا شاه، برپایی مجلس موسسان بود که در آن، حق انحلال مجلس شورای ملی و مجلس سنا به مقام سلطنت تفویض گردید. شاه با استناد به این مصوبه، در اوایل سال 1340ش/1961م، مجلس را منحل نمود و در دوره طولانی تعطیلی مجلس، قوانین زیادی توسط دولت تصویب گردید که برخی از آنها مخالف شریعت اسلام بودند و منجر به شکل‌گیری نهضتی دینی و مردمی گردید. هدف از این پژوهش آن است که علل موثر در برپائی مجلس موسسان و بازتاب آن در نهضت امام خمینی(ره) مورد شناسائی و بررسی قرار گیرند. روش‌شناسی پژوهش: پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی از نوع تاریخی، صورت گرفته است و داده‌های مربوطه از میان منابع معتبر، شامل کتب دست اول، اسناد آرشیوی، روزنامه‌های قدیمی، متون سخنرانی‌ها و خاطرات افراد مطلع گردآوری و تحلیل شده است. یافته‌ها: یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که محمدرضا شاه به تشکیل حکومت فردی گرایش داشت و برای تحقق آن، مجلس موسسان برپا گردید و از سوی دیگر امام خمینی(ره) که خواهان تشکیل حکومت اسلامی بودند، به شیوه‌ای منطقی و قانونی، یکی از محورهای نهضت انقلابی را در مبارزه با آن استوار نمودند. نتیجه‌‌گیری: برپایی مجلس موسسان سرآغاز از بین رفتن مشروعیت سیاسی رژیم بود که با کودتای 28 مرداد تعمیق یافت. با تصویب قوانین غیراسلامی در دوران انحلال مجلس و شکل‌گیری قیام 15 خرداد به رهبری امام خمینی(ره)، مشروعیت مذهبی رژیم نیز از بین رفت و زمینه‌های فروپاشی آن را فراهم نمود.

Causes of Constituent Assembly in 1949 and Reflection on Imam Khomeini’s Movement

One of the challenges actions in the first period of Mohammad reza Pahlavi monarchy was stablishment of constituent Assembly in 1949 in which the right to dissolve the Houses was delivered to the Shah. Shah, referring to this resolution, dissolved the houses in early 1961, and many laws were passed by the government during the long period of parliamentary closure. Some of these laws were opposed to the Shari’a of Islam, and therefore, a religious and democratic movement has formed in against of it in the second half of 1964, when Imam Khomeini gradually assumed a central role in it. One of the aspects of his approach at this movement was the emphasis on the illegality of the passage of laws during closing the houses. The present research is carried out with a descriptiveanalytical method of historical type and seeks to answer the question of what caused the establishment of the Constituent Assembly in the Pahlavi regime and what was the reflection and effect of this action on Imam Khomeini’s movement? Findings of the research indicate that the Shah formed the Constituent Assembly to dominate on the constitutional system and granted the right to dissolve the Houses, on the other hand, Imam Khomeini, who sought the formation of an Islamic state, has based one of the aspects of revolutionary movement in a rational and legislatinal way.