عوامل زیربنایی تقویت کنش «انقلابی» در گفتمان اسلامی ؛ یک چارچوب مفهومی اولیه

هدف: علی‌رغم انعکاس فراوان مسئله‌ی «انقلابی» بودن و عمل کردن در گفتمان حاکم بر کشور ما، مبادی نظری این نوع مواجهه با مسائل اجتماعی سیاسی هنوز از آموزه های دینی و اسلامی در حد اندکی استخراج شده است. مقاله حاضر به دنبال چارچوب بندی مفهومی بعضی عوامل مبنایی تربیتی کنش انقلابی در انسان‌ها بر اساس این آموزه ها می‌باشد، در قالبی تطبیقی با مفاهیم علوم انسانی و اجتماعی مدرن. روش‌شناسی پژوهش: روش مقاله متکی بر تامل اجتهادی و تفسیری نگارنده بر روی گفتمان اسلامی و در قالب عناصر تحلیل گفتمان به حساب می آید، به شیوه ای تطبیقی با چهارچوبی از دوگانه های مفهومی مستخرج از گفتمان های موجود حول معنای کنش انقلابی؛ و در ضمن استناد به مدارکی اجمالی از منابع دست اول اسلامی و اندیشه متفکرین. یافته ها: چارچوب مفهومی عوامل تقویت کننده‌ی شخصیت و کنش انقلابی در گفتمان اسلامی از منظر استنباطی مقاله شامل موارد ذیل می شود: «ضدیت» بنیادین و شدید دین با برخی امور و جماعات انسانی، ارتقای «جمع‌گرایی» و مسئولیت مندی اجتماعی انسان، ارتقای «آرمان گرایی» غیرمادی و فرادنیایی او، تقویت «عمل‌گرایی» و اراده‌ی انسانی، تقویت نگاه «انسان مدار» و خدامحور برای رقم زدن تحولات اجتماعی، افزایش «استقلال» متدینین از عرف ها و زمینه های منفی و انفعالی اجتماعی، «سیاست گرایی» دین و توجه زیاد به قدرت و ولایت سیاسی اجتماعی. نتیجه‌گیری: عوامل مذکور، در مکاتب تربیتی انقلابی دیگر مرسوم در جهان و یا معنویت های غیر اسلامی، مفقود یا کم رنگ می باشند.

basical factors improving "revolutionry" action in the Islamic discourse ; a primary concept framework

While much reflected being revolutionary and revolutional acting in the Iranian ruling discourse, however its theoretical bases and potentials in respect to sociopolitical issues are low deducted from our religious teachings. The subject of this article is framing some of basic & cultural parameters of man revolutionary action, based on religious & Islamic teachings. The article in method is deductive and Interpretative, mostly uses parameters of discourse analysis; in form of a framework of concept dichotomies around meaning of revolutionary action, by analysis of revolutionarycritical discourses of the modern West. Then in a comparative aspect, the religious & Islamic discourse is reinterpreted on the basis of given dichotomies, resulting in the subject perception. In this regard, schematic documentation follows, from Islamic firsthanded authorities as well as thoughts of some contemporary revolutionary Iranian theorists. Concept framework of parameters improving revolutionary action and personality in the Islamic discourse from the article pointview includes: basic and intense “opposition” of religion to some human groups and phenomena like disbelief and oppression, improving human “collectivism” and social responsibility, improving spiritual, ultramundane “idealism”, improving human “activism” and free will, improving “humanistic” and Godcentered vision in determining social trends, improving human “independence” of social passive customs and contexts, religion “politicism” and much attention to power and sociopolitical dominance (vilayah). These factors are missed or shortened in the other common revolutionarycultural schools or nonIslamic spiritualties.