بررسی نقشِ هویت در سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر بازدارندگی همه جانبه و متعارف گرایی

سیاست دفاعی، برآیند عوامل کمّی و کیفی داخلی و خارجی است. علاوه بر تهدیدات نظامی خارجی و متغیّرهای محسوس داخلی؛ نظیر ساختار سیاسی نظامی، بودجه دفاعی، سلاح، تجهیزات و جمعیت، متغیرهای نامحسوس؛ همانند باورها، عقاید، ارزش ها، هنجارها، آداب و رسوم و تجربیات تاریخی نیز در شکل گیری آن نقش آفرین هستند. تامل در رفتارهای دفاعی، توجه به اسناد بالادستی و تعمّق در اندیشه حضرت امام(ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) بیانگر این است که: بازدارندگی همه جانبه مفهوم کانونی سیاست دفاعیِ جمهوری اسلامی ایران است و متعارف­گرایی نیز تعیّن بخشِ ماهیت ابزارهای دفاعی آن به‌شمار می رود. هدف اصلی این مقاله، بررسی نقش هویت در شکل گیری بازدارندگی همه جانبه و متعارف‌گرایی در سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران است. این مقاله مبتنی بر رویکرد کیفی و به شیوه کتابخانه ای و همچنین مصاحبه نیمه ‌ساختاریافته اجرا شده است. تجزیه تحلیل داده ها به روش «تحلیل مضمونی» گزاره های کلیدی و ایجاد رابطه همبستگی معنادار میان آن ها انجام شده است. نتایج حاصل از یافته‌های تحقیق گویای این است که: اسلام گراییِ حاکم بر نظام معناییِ جمهوری اسلامی ایران، نقش محوری در شکل گیری بازدارندگیِ همه جانبه و متعارف گرایی ایفا می کند؛ این نقش آفرینی از طریق ادراکِ نقشِ ملی «دولتِ سرمشق» و در راستای تحقّق منافع دفاعی امنیتی این کشور صورت می گیرد و رهیافت فرهنگی با محوریت نظریه سازه انگاری، دستگاه نظری مناسب برای تحلیلِ این ساحت از سیاست دفاعی ایران می باشند.