تغییرات مورفوفیزیولوژیک گیاه کینوا در پاسخ به کاربرد خاکی نیتروژن تحت تنش شوری آب آبیاری

به‌منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف نیتروژن بر برخی از صفات گیاه کینوا (ژنوتیپ giza1) تحت تنش شوری آب آبیاری، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد تهران اجرا شد. در این آزمایش، نیتروژن به‌عنوان فاکتور اصلی شامل 0، 50، 100 و 200 کیلوگرم بر هکتار طی دو مرحله در زمان کاشت و پیش از گلدهی اعمال شد. شوری آب آبیاری شامل شاهد، 3، 6، 9، 12 و 15 دسی‌‌‌زیمنس بر متر به‌عنوان فاکتور فرعی با آبیاری گلدان‌ها در نظر گرفته شد و شوری اولیه خاک 13 دسی‌زیمنس بود. نتایج نشان داد که کود نیتروژن و شوری آب آبیاری تاثیر معنی‌داری بر صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک اندازه‌گیری شده داشت. بیشترین عملکرد در تیمار شاهد حاصل شد. افزایش کود نیتروژن تا 200 کیلوگرم در هکتار باعث کاهش 8 درصدی عملکرد دانه و افزایش 13 درصدی وزن هزار دانه نسبت به شاهد شد. بیش‌ترین میزان عملکرد با مقدار عددی 8/79 گرم در گلدان در تیمار شاهد شوری آب آبیاری (ec عصاره گل اشباع 13 دسی‌زیمنس بر متر) حاصل شد. همچنین شوری آب آبیاری 15 دسی‌زیمنس بر متر نسبت به شاهد به‌ترتیب باعث کاهش 30 و 24 درصدی عملکرد دانه و وزن هزار دانه شد. مقدار محتوای نسبی آب، جذب نیتروژن، سدیم و کلرید گیاه با افزایش شوری افزایش یافت و ارتفاع بوته، پتاسیم و نسبت پتاسیم به سدیم گیاه به‌طور معنی‌داری کاهش پیدا کرد. افزایش شوری آب آبیاری تا 15 دسی‌زیمنس بر متر باعث کاهش 6 درصدی پتاسیم و افزایش 9 درصدی سدیم اندام هوایی کینوا نسبت به شاهد شد، که این تغییرات جزئی در پتاسیم و سدیم گیاه می‌تواند مکانیسم مقاومتی برای کاهش آثار تنش شوری باشد. در مجموع، با توجه به نتایج به‌دست آمده کاشت این گیاه را در مناطقی که شوری آب آبیاری و خاک و همچنین حاصلخیزی کم خاک عامل محدود‌کننده است، می‌توان توصیه کرد.

morphophysiological changes of quinoa in response to soil application of nitrogen under salinity stress of irrigation water

in order to determine the effect of different levels of nitrogen on some traits of quinoa (giza1 genotype) under salinity stress of irrigation water, a factorial experiment was conducted in a completely randomized design with three replications in a greenhouse at shahed university of tehran. nitrogen as the main factor including 0, 50, 100 and 200 kg ha1 was applied at planting time and before flowering stage. the salinity of water including 0, 3, 6, 9, 12 and 15 ds m1 was considered as a subfactor in the irrigation of pots. the initial soil salinity was 13 ds m1. results showed that nitrogen fertilizer and water salinity had a significant effect on the measured morphological and physiological characteristics. the highest yield was obtained in the control treatment. increasing nitrogen up to 200 kg ha1 decreased grain yield by 8% and increased 1000seeds weight by 13%. the highest yield (8.79 g pot1) was obtained in the control treatment of irrigation water. also, the salinity of irrigation water at 15 ds m1 reduced grain yield and 1000seeds weight by 30 and 24%, respectively. the relative water content, sodium and chloride contents of the plant increased with increasing water salinity, and plant height, potassium content and k/na ratio of the plant decreased significantly. increasing the salinity of irrigation water up to 15 ds m1 caused a 6% decrease in potassium and a 9% increase in quinoa sodium. according to the obtained results, quinoa can be recommended in the areas where salinity of irrigation water and soil as well as low soil fertility are limiting factors.