آثار ریزوسفری سه‌پایه مرکبات بر برخی ویژگی‌های زیستی و اجزاء فسفر در یک خاک آهکی

این پژوهش با هدف ارزیابی آثار ریزوسفری سه پایه مرکبات بر تعدادی از ویژگی‌های زیستی و اجزاء فسفر در یک خاک آهکی تیمار نشده و تیمار شده با فسفر اجرا شد. بدین ‏منظور یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار به‌صورت گلدانی اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل پرتقال پیوند شده تامسون (citrus sinensis l. osbeck) روی سه پایه مختلف مرکبات (سیتروملو، سیترنج و نارنج) و دو سطح کاربرد کود فسفر (0 و 100 میلی‏گرم بر کیلوگرم خاک) بودند. هجده ماه پس از کاشت نهال‏ها در گلدان‏ها، گیاهان برداشت شده و برخی ویژگی‏های زیستی شامل کربن آلی محلول، جمعیت باکتری و قارچ، فسفر زیست‌توده میکروبی، فعالیت آنزیم‌های فسفاتاز قلیایی و اسیدی و نیز فسفر قابل استفاده و شکل‏های مختلف فسفر (شامل فسفر محلول و تبادلی، فسفر مرتبط با اکسیدهای آهن و آلومینیوم، فسفر مرتبط با کلسیم، فسفر باقی‌مانده) در نمونه خاک‏های ریزوسفری اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد صرف‌نظر از سطح کاربرد فسفر، مقدار کربن آلی محلول و نیز جمعیت قارچ و باکتری در خاک ریزوسفری پایه نارنج در مقایسه با دو پایه دیگر بیش‌تر بود، اما در بین پایه‏های مورد بررسی کم‌ترین ph، و نیز فعالیت آنزیم فسفاتاز قلیایی و فسفر زیست‏توده میکروبی در ریزوسفر نارنج به دست آمد (0/05>p). همچنین مقدار فسفر قابل استفاده در ریزوسفر نارنج به‌طور معنی‌داری کم‌تر از دو پایه دیگر بود (0/05>p). همچنین تنها شکل فسفر مرتبط با اکسیدهای آهن و آلومینیوم و فسفر محلول متاثر از فعالیت ریشه و سطح فسفر کاربردی بودند اما فعالیت ریشه مرکبات اثر معنی‌داری بر فسفر مرتبط با کلسیم و فسفر باقی‌مانده نداشت و این دو شکل فسفر تنها متاثر از سطح کاربرد فسفر بودند (0/05>p). به‏طور خلاصه به‌نظر می‌رسد، با توجه به نتایج در میان پایه‌های مورد بررسی، پایه نارنج می‌تواند از طریق اصلاح شرایط زیستی و شیمیایی محیط پیرامون ریشه خود و نیز تغییر اجزاء فسفر در خاک ریزوسفری، کارایی جذب فسفر از خاک مورد بررسی را بهبود ببخشد.

rhizospheric effects of three citrus rootstocks on some biological properties and phosphorus fractions in a calcareous soil

the aim of this study was to evaluate the effects of three citrus rootstocks on some rhizospheric features including biological and chemical properties in a calcareous soil without and with phosphorus (p) addition. for this purpose, a factorial experiment was conducted in a completely randomized design with three replications. experimental factors included thomson navel orange (citrus sinensis l. osbeck.) grafted on sour orange (so), swingle citrumelo (sc), or troyer citrange (tc) rootstocks and two levels of p fertilizer application [with (100 mg-p kg-1 soil) and without p addition]. eighteen months after planting seedlings in pots, plants were harvested and rhizosphere soils were separated and some biological properties including dissolved organic carbon (doc), the population of fungi and bacteria, microbial biomass p (mbp), alkaline phosphatase (alp) and acid phosphatase (acp) activities and available p (olsen-p), and p fractions (including the exchangeable; associated with fe and al oxides; associated with ca compounds; and residual) were determined in the rhizosphere soils. in both p levels, doc and population of fungi and bacteria were higher in sour orange rhizosphere soil than other rootstocks (p<0.05). however, the lowest values of ph, alp and mbp were found in sour orange rhizosphere soil compared with other rootstocks (p<0.05). olsen-p was lower in sour orange rhizosphere soil than other rootstocks. additionally, the results showed that the depletion or accumulation pattern of various fractions was under the rootstock and p-level control. the amounts of exchangeable p and p associated with fe and al oxides in the rhizosphere soils had been only influenced by the root activity of citrus rootstocks and p addition (p<0.05). however, citrus rootstocks did not have significant effect on p associated with ca compounds and residual p and these two forms of p had been solely influenced by p addition. based on the results, among the rootstock so could improve p acquisition efficiency mainly by modifying biological conditions and chemical reactions in its root surroundings soil and altering p fractions in its rhizosphere soil.