تاثیر قارچ‌های serendipita indica و rhizophagus irregularis بر رشد و وضعیت تغذیه‌ای کاهو تحت تنش کروم در سیستم آبکشت

کروم (cr+6) یکی از فلزات سنگین است که می‌تواند فرآیندهای فیزیولوژیک را در گیاهان مختل کند. یکی از راه‌کارها برای تعدیل تنش فلزات سنگین، همزیستی ریشه گیاهان با قارچ‌های همزیست است. بنابراین به‌منظور بررسی تاثیر کروم و قارچ همزیست بر صفات رشدی و فیزیولوژیک کاهوبرگ قرمز (lactuca sativa l. cv. little gem)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار به‌صورت سیستم آبکشت اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل عنصر سنگین کروم در سه سطح صفر، 3 و 15 میلی‌گرم در لیتر و قارچ‌های همزیست در چهار سطح شاهد، قارچ میکوریز rhizophagus irregularis و قارچ serendipita indica و ترکیب دو قارچ بود. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت کروم در محلول غذایی، کلونیزاسیون قارچ با ریشه، وزن تازه برگ و ریشه، محتوای کلروفیل کل، طول ریشه، مقدار نیتروژن، فسفر و پتاسیم به‌طور معنی‌داری کاهش یافت. اما افزایش غلظت کروم در محلول غذایی موجب افزایش محتوای آنتوسیانین، کربوهیدرات‌های محلول و مالون دی‌آلدئید شد. همزیستی قارچ‌های s.indica و r. irregularis با گیاهان تحت تنش کروم باعث افزایش معنی‌دار محتوای کلروفیل کل، نیتروژن، فسفر و پتاسیم در مقایسه با گیاهان رشد یافته در تیمار کروم تنها و بدون قارچ‌های همزیست شد. نتایج نشان داد که کاربرد قارچ‌های s. indica و r. irregularis در شرایط سمیّت کروم منجر به بهبود رشد و صفات فیزیولوژیک و کاهش مقدار کروم در برگ کاهو شده و سبب تعدیل سمیّت کروم شد.

the effect of serendipita indica and rhizophagus irregularis fungi on the growth and nutritional status of lettuce under chromium stress in soilless culture

chromium (cr+6) is one of the heavy metals that can disrupt various physiological processes in plants. one of the strategies to moderate the heavy metals stress is the symbiosis of plant roots with symbiotic fungi. therefore, in order to investigate the effect of chromium and symbiotic fungus on the growth and physiological characteristics of red lettuce (lactuca sativa l. cv. little gem), a factorial experiment was carried out as factorial based on completely randomized design in four replications as a hydroponic culture. the experimental treatments included chromium in three levels of 0 3 and 15 mg l-1, and symbiotic fungi in four levels of control, rhizophagus irregularis, serendipita indica and r. irregularis + s. indica. the results showed that by increasing the concentration of cr in  the nutrient solution, leaf and root fresh weights, total chlorophyll, root length, nitrogen, phosphorus and potassium decreased significantly. but increasing the concentration of chromium in the nutrient solution increased the content of leaf cr, anthocyanine, soluble carbohydrates and malondialdehyde increased. the symbiotic relation of s. indica and r. irregularis with cr-stressed plants showed a significant increase in root colonization percentage, total chlorophyll content, nitrogen, phosphorus and potassium compared with the plants grown under cr treatment alone and without symbiotic fungi. the findings showed that the symbiosis of s. indica and r. irregularis fungi with lettuce under the cr stress conditions led to the improvement of growth and physiological traits, reduced the content of leaf chromium and moderated the chromium toxicity.