بهره‌وری آب گندم در دو تاریخ کاشت و مدیریت عرضه محور آب در شرق اصفهان

با توجه به کمبود منابع آب در کشور، مدیریت تاریخ کاشت و آبیاری برای تولید گندم با بهره‌وری آب زیاد ضروری است. هدف این پژوهش بررسی اثر دو تاریخ کاشت آبان ماه (pd1) و بهمن ماه (pd2) و دو رژیم آبیاری سنتی (t) و تکمیلی (w) بر عملکرد و بهره‌وری آب گندم (رقم پیشتاز) در شرق اصفهان (سوسارت) بود. آزمایش‌های مزرعه‌ای در دو فصل متوالی پاییز و زمستان در سال زراعی 13961395 در یک خاک لوم رسی در شرق اصفهان انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد تاریخ کاشت نه تنها بر عملکرد گندم در هر دو مدیریت سنتی و تکمیلی بلکه بر بهره‌وری آب آبیاری تاثیر معنی‌داری (0/01 > p) داشت. عملکرد در pd1 به میزان 11/5 درصد بیش‌تر از pd2 بود، در‌حالی‌ که بهره‌وری آب آبیاری در pd1 به میزان 9 درصد کم‌تر از pd2 بود. آبیاری تکمیلی در دوره خوشه‌دهی تاثیر معنی‌داری بر عمکرد دانه گندم داشت. انجام یک آبیاری تکمیلی در هر دو تاریخ کاشت موجب افزایش عملکرد شد اما بهره‌وری آب کاهش یافت. به‌طوری که اگر هدف افزایش عملکرد باشد انجام آبیاری تکمیلی توصیه می‌شود اما اگر هدف افزایش بهره‌وری آب باشد، آبیاری تکمیلی توصیه نمی‌شود. مقایسه تبخیر و تعرق (etc) محاسبه شده به روش فائوپنمنمانتیث نشان داد که مقدار آب آبیاری در تیمارهای tpd1 و tpd2 به‌ترتیب 66/7 و 24/9 درصد بیش‌تر از نیاز آبی گیاه بود. بنابراین تبدیل آبیاری از نوع عرضه‌محور به تقاضامحور و در کنار آن انجام یک آبیاری تکمیلی نه تنها جلو این تلفات را خواهد گرفت بلکه بهره‌وری آب را به‌طور قابل توجهی افزایش خواهد داد.

Yield and Water Productivity of Wheat for Two Planting Dates Under Supply-Oriented Water Management in The East of Isfahan

Regarding the scarcity of water resources in Iran, management of planting dates and irrigation is necessary for wheat production. The goal of this study was to determine the effect of two planting dates of November (PD1) and February (PD2) and two irrigation regimes: traditional (T) and supplementary (W) on wheat yield and irrigation water productivity in the east of Isfahan. Field experiments were carried out during two consecutive seasons rsquo; autumn and winter in the crop year of 20162017 in a clay loam soil. The results showed that planting date significantly affected wheat yield and water productivity (P < 0.01). Yield in PD1 was 11.5% higher than PD2, while water productivity in PD1 was 9.0% lower than PD2. Supplementary irrigation in clustering period had a significant effect on wheat grain yield. Comparison of crop evapotranspiration (ETc) calculated by FAOPenmanMonteith method with that of applied irrigation water showed that the later in TPD1 and TPD2 treatments were, respectively, 40.0 and 19.9% more than the ETc. In traditional irrigation management (T), lack of coordinations between the supplied water and the timely water requirement based on ETc led to high water losses due to deep percolation and runoff. Supplementary irrigation regime on both planting dates significantly increased yield, with no positive effect on water productivity. We concluded that due to supplyoriented water management in the east of Isfahan, farmers use irrigation water more than what is needed for wheat yield production leading to less yield and much low water productivity than the potentials realizable in the region.