القا جهش و ایجاد تنوع در توت‌فرنگی رقم کردستان با پرتودهی گاما و تعیین دُز مناسب پرتودهی

در توت فرنگی، به دلیل تکثیر غیرجنسی، تنوع ژنتیکی کم است. یکی از روش های افزایش تنوع ژنتیکی به عنوان ابزاری مهم در به نژادی گیاهان، استفاده از پرتوهای گاما برای القا جهش است. به منظور تعیین دُز مناسب گاما برای ایجاد تنوع ژنتیکی در توت فرنگی رقم کردستان از طریق جهش و بررسی تاثیر دُزهای مختلف اشعه گاما (صفر (شاهد)، 15، 30، 60 و 90 گری) بر ویژگی های مختلف توت فرنگی، این پژوهش در سال 921391 در دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج اجرا شد. نتایج نشان داد که گیاهان پرتودیده نسبت به شاهد، دارای مقادیر کمتری از نظر اغلب ویژگی های مورد بررسی، به جز ویژگی های تعداد برگ، قند میوه و آنتوسیانین میوه، بودند. با افزایش شدت اشعه گاما، سطح برگ، طول میوه، قطر میوه، وزن تر و خشک میوه، حجم میوه، شکل و میزان آب میوه کاهش یافتند. از طرفی، پُربرگی و کوتولگی در گیاهان پرتودیده افزایش یافت. دُز مناسب پرتودهی برای ایجاد جهش در توت فرنگی رقم کردستان در آستانه 50 درصدی تلفات گیاهان تحت تیمار اشعه گاما (ld50) بین 65 تا 70 گری بود. بنابراین، از پرتو گاما در محدوده پیشنهادی می توان برای ایجاد بیشترین تنوع ژنتیکی، با داشتن کمترین تلفات گیاهی، در برنامه های به نژادی توت فرنگی، از جمله برای افزایش کیفیت میوه، استفاده کرد.

Mutation Induction and Creation of Variation in Strawberry, Kurdistan Cultivar, by Gamma Irradiation and Determination of Suitable Irradiation Dosage

Genetic diversity in strawberry is low due to its asexual propagation. One method of increasing genetic diversity, as an important tool in plant breeding, is the use of gamma rays to induce mutation. In order to determine the appropriate dosage of gamma irradiation for genetic diversity creation by mutation in strawberry, Kurdistan cultivar, and to study the influence of various doses of gamma ray (zero (control), 15, 30, 60 and 90 gray) on different traits of strawbery, this research was conducted in Faculty of Agriculture, Yasouj University, in 20122013. Results showed that irradiated plants had a lower rates in comparison to the control plants for most of the studied characteristics, except for number of leaves, fruit sugar and anthocyanin. Leaf area, fruit length, fruit diameter, fruit fresh and dried weight, and fruit volume, shape, and juice decreased with an increase in the gamma irradiation dosage. Moreover, multifoliate and dwarfism were increased in the irradiated plants. The appropriate dosage of gamma irradiation for mutation induction in strawberry, Kurdistan cultivar, for threshold 50% plants mortality (LD50) treated by gamma ray, was approximately 6570 gray. Therefore, gamma ray intensity in the recommended limit could be used for the highest genetic diversity creation with the lowest plant mortality in strawberry breeding programs such as in fruit quality improvement.